وقتی ازدواج ویرانگر است

داماد سرخانه پرتوقع وقتی مطمئن شد پدرزنش دیگر حاضر به پرداخت هزینه زندگی آنها نیست، در اقدامی كینه‌جویانه پدر و مادر همسرش را کشت.  این جنایت با شكایت زن جوانی به پلیس در دستور كار بازپرس و كارآگاهان قرار گرفت. زن جوان در حالی كه همراه همسر 22 ساله‌اش به كلانتری 169 مشیریه رفته بود، به مأموران گفت: «سه- چهار روز است از پدر و مادرم خبر ندارم. نه به تلفن‌ها جواب می‌دهند و نه در خانه را باز می‌كنند. حدود سه ماه قبل، برادرم در یك تصادف رانندگی كشته شد و به شدت تنها شدند. برای همین، هر روز به آنها تلفن می‌كردم یا به دیدن‌شان می‌رفتم. اما حالا خیلی نگرانم، چرا كه هیچ اطلاعی از آنها ندارم.» داماد جوان خانواده هم در حالی كه خود را نگران و مضطرب نشان می‌داد، گفت: «شاید آنها دچار گازگرفتگی شده باشند یا حادثه‌ای برایشان رخ داده باشد.»

مأموران كلانتری با دستور قضایی، همراه امدادگران آتش‌نشانی راهی خانه زوج میان‌سال شدند، اما به محض ورود به خانه با اجساد خونین فاطمه 55 ساله و علی شصت ساله كه به طرز فجیعی به قتل رسیده بودند، روبه‌رو شدند. دقایقی بعد،  بازپرس و تیم ویژه كارآگاهان پلیس آگاهی نیز خود را به محل حادثه رساندند و تحقیقات جنایی آغاز شد.

نخستین بررسی‌ها نشان ‌داد زن و شوهر را یك آشنا به قتل رسانده و سرقت مهمی از خانه رخ نداده است. بنابراین، تحقیقات روی آشنایان خانواده متمركز شد. كارآگاهان در نخستین شاخه از تحقیقات با زیر نظر گرفتن داماد خانواده و تحقیق درباره وی دریافتند او مشكلات خانوادگی شدید با پدر و مادر همسرش داشته است. وی كه دو سال قبل با مریم ازدواج كرده بود، به علت بی‌كاری، سربار پدرزنش بود و مخارج زندگی‌اش را او تأمین می‌کرد. از سه ماه قبل و به دنبال كشته شدن برادرزنش در حادثه رانندگی، وی اصرار می‌كرد به خانه پدرزنش نقل مكان كند كه با مخالفت شدید والدین همسرش روبه‌رو شده و همین موضوع به اختلاف آنها دامن زده بود. از سوی دیگر، در ادامه تحقیقات، كارآگاهان دریافتند داماد جوان طی چند روز گذشته، با شخصی به نام فرهاد، خریدار اموال مسروقه، ارتباط و تماس تلفنی داشته است. بنابراین، كارآگاهان به سراغ فرهاد رفتند و در تحقیقات دریافتند صادق چند روز قبل، یك رشته زنجیر طلا به وی فروخته است. بررسی‌ها نشان داد زنجیر طلا متعلق به فاطمه، یكی از قربانیان، بوده كه پس از قتل سرقت شده است. با كشف این اطلاعات، فرضیه قتل و سرقت به دست داماد قوت بیشتری گرفت و او بازداشت شد.

مرد جوان در حالی كه منكر قتل بود، وقتی با مدارك مستند و محكمه‌پسند روبه‌رو شد، سرانجام لب به اعتراف گشود و ماجرای قتل پدر و مادر همسرش را تشریح كرد. «حدود ساعت 9 شب هشتم فروردین رفتم خانه پدر و مادر همسرم. سرگرم خوردن شام بودیم كه یك بار دیگر موضوع نقل مكان به خانه‌شان را مطرح كردم و گفتم حالا كه شما هم تنها شده‌اید، من و مریم اینجا می‌آییم تا هم شما دیگر تنها نباشید و هم ما از پرداخت اجاره‌خانه راحت شویم. اما پدرزنم عصبانی شد و گفت اجازه چنین كاری نمی‌دهد و دیگر نمی‌تواند هزینه‌های زندگی ما را هم تأمین كند. با شنیدن این حرف‌ها، جر و بحثمان بالا گرفت و از شدت عصبانیت، با یك میله آهنی هر دو را زدم. بعد هم با كارد به طرف‌شان حمله‌ور شدم و حدود پانصد هزار تومان پول، زنجیر طلای مادرزنم و یك گوشی تلفن همراه را برداشتم و فرار كردم.»

تحلیل ماجرا از زبان دکتر محمود گلزاری

ازدواج و تشکیل خانواده، یکی از مسئولیت‌های بزرگی است که تا فراهم نشدن شرایط و لوازمش اقدام به آن نه تنها سازنده و راهگشا نیست، بلکه ویرانگر و بازدارنده است. بعضی گمان می‌کنند به صرف بلوغ جسمی و جنسی، و بیشتر به خاطر به گناه نیفتادن پسر یا دخترشان باید برای او همسری برگزینند و کانون خانواده‌ای را بنا نهند. بی‌خبر از اینکه اگر ازدواج را نقطه اوج استقلال فرزندمان بدانیم و او را به پرنده‌ای مانند کنیم که باید در بوستان هستی از آشیانه خانوادگی خود پرواز کند و در کنار جفت خویش- که او نیز از لانه گذشته‌‌اش پر کشیده- بر بالای درخت سومی آشیان جدیدی را بسازد، این برون آمدن از خانه پدری و ساختن کاشانه نو و جایگزینی در آن نیاز به دو چیز دارد: داشتن بال‌هایی بزرگ و بگشوده برای پرواز و انگیزه و روحیه‌ای بالا برای مستقل شدن.

شگفت‌انگیز و خنده‌آور نیست که جوجه بی‌بال و پری را از لانه‌اش جدا سازیم و در جای دیگری قرار دهیم و هر صبح و شام برایش آب و دانه ببریم و با این همه درماندگی و وابستگی او را مستقل و مسئول زندگی خود بدانیم؟

شرایط اصلی برای ازدواج یعنی پذیرفتن مسئولیت خانواده عبارتند از: بلوغ جسمی و جنسی، رشد عقلی و فکری، توانمندی برای اداره زندگی و سلامت روانی و اخلاقی. پسری که می‌خواهد تشکیل خانواده دهد انتظار می‌رود که در زمینه اقتصادی باید توانایی‌های لازم را برای آغاز، تداوم و آینده زندگی داشته باشد. چه می‌دانیم از نظر فقه اسلامی نفقه زن بر عهده مرد است. نفقه یعنی پرداخت حقوق مادی دو قسم دارد: 1- نفقه واجب 2- نفقه مستحبی.

نفقه واجب که شامل هزینه‌هایی است که شوهر در تأمین آنها مسئولیت دارد و باید آنها را فراهم کند عبارتند از: 1- فراهم نمودن مسکن مناسب 2- تهیه غذا و پوشاک 3- تأمین هزینه‌های درمانی (در صورتی که در خانه شوهر پیش آمده است) 4- فراهم ساختن وسایل زندگی مطابق شأن زن.

نفقه مستحبی یا اخلاقی این است که مرد هر چه در توان دارد نسبت به همسر و خانواده خود محبت نموده و زندگی آنان را توسعه بخشد.

دکتر احمد بهشتی در کتاب ارزنده «خانواده در قرآن» می‌نویسد: «در محیط خانواده وظیفه مرد است که از لحاظ اقتصادی، امکانات زندگی زن را فراهم کند و در مسیر مقدس همسری و مادری او را یاری دهد و حتی توسعه بر خانواده؛ در نظام خانوادگی اسلام از چیزهایی است که توصیه و سفارش شده است.»‌ ملاحظه می‌کنید که قرآن هنگام طرح مسئله تأمین نیاز اقتصادی همسر، به آن جنبه «معروف» می‌دهد و چنان که آشنایان با فرهنگ قرآن می‌دانند «معروف» در برابر «منکر» است و از لحاظ لغت، معروف به معنای شناخته و منکر به معنای ناشناخته است و اولی در مورد نیکی‌ها و دومی در مورد بدی‌ها به کار می‌رود و در حقیقت می‌خواهد بگوید: اینکه مرد موظف می‌شود که نیاز اقتصادی همسر را تأمین کند، نباید این‌گونه تلقی شود که به عنوان یک امر تحمیلی و سرباری است، بلکه همان‌گونه که عمل مادر، عملی است مقدس و از دل برخاسته، کار پدر نیز پاداش یک امر مقدس و برخاسته از اعماق دل و به عنوان تعاون و همکاری باشد. (ص 158-159)

در حادثه خونین و تأثرانگیزی که خواندیم عاقبت شر و نکبت‌بار مردی را می‌بینیم که بدون داشتن امکانات اولیه زندگی، بی‌مایه و بی‌کار و بی‌عار، با مریم ازدواج می‌کند و پس از دو سال تحمیل خود به پدر و مادر همسرش با ناسپاسی و سنگدلی آنها را که از او می‌خواسته‌اند به جای «خور و خواب و خشم و شهوت» مسئولیت زندگی خود را بر عهده گیرد به قتل می‌رساند و با فرومایگی زنجیر طلای مادر همسرش را به سرقت می‌برد.

خداوند علی و فاطمه، پدر و مادر مریم را رحمت کند که این‌گونه مظلومانه به قتل رسیدند اما کاش می‌دانستند که از اول نباید دخترشان را به مردی بیکار و بی‌تعهد و کج رفتار می‌دادند و ثانیا نمی بایست این‌گونه مستقیم و درازمدت با حمایت‌های مادی بی‌دریغ خود، بر وابستگی، تنبلی و طلبکاری او می‌‌افزودند. با خواندن این مطلب قرار نیست نتیجه بگیریم که تا فراهم نشدن امکانات و تسهیلات مالی زیاد ازدواج نکنیم. بلکه باید تا حدودی زمینه های ازدواج و برخورداری از توان حمایت خانواده را مهیا کنیم. در این زمینه بزرگتر های خانواده باید جوانان را زیر بال و پر خود بگیرند و به جای صید ماهی برای آنها ماهی گیری را به آنها بیاموزند . اگر چه آسان نمودن ازدواج از وظایف فرهنگی همه افراد است اما به آن معنا نیست که بدون مقدمات لازم و آمادگی کافی به این کار اقدام کنیم.