مُلک سلیمان یا مِلک لئو لو؟

خلاصه داستان فیلم:

پس از وفات داود نبی، فرزند 9 ساله ی او «سلیمان» به نبوت برگزیده می شود و بر تخت حکومت تکیه می زند. سلیمان جوان در طول سلطنت خود عدالت را بر ملک خود حاکم کرده و تشکیل حکومت دینی می دهد. قلمرو سلیمان در امن و امان است، مردم در آرامش کامل به سر می برند، آسمان برکتش را از زمین دریغ تمی کند و کشت و زرع رونق دارد. در حالی که همه تصور می کنند که ملک سلیمان همان مدینه فاضله ی موعود است خداوند اسباب امتحان را فراهم می کند: عوالم جنیان و شیاطین به عالم جسمانی نزدیک می شود. جادوگر شهر با جادوی خود شیاطین و جنیان را به شرارت کردن در دنیا دعوت می کند. برای اولین بار پس از خلقت آدم علیه السلام شیاطین و اجنه رخصت پیدا می کنند تا در زندگی مردم تاثیر مستقیم بگذارند و افراد ضعیف الایمان را به تسخیر خود در آورند. سلیمان مامور می شود تا بر علیه لشکر شیاطین و مجانین و علمای یهود مبارزه کند و پیش از ظهور منجی جامعه ای مینیاتوری و کوچک شبیه جامعه عهد ظهور را برقرار کند. فیلم ملک سلیمان تلاشی است برای به تصویر کشیدن سیر تحول جامعه ی عصر سلیمان نبی.

از لاست تا ملک سلیمان

اگر می خواهید (monster) یا همان هیولای دودی فیلم لاست را در یک فیلم ایرانی تماشا کنید، اگر طالبید در سینمای خودمان چند شات درست و خوش آب و رنگ ببینید، اگر حسرت دیدن چند صحنه ی اکشن ایرانی به دلتان مانده، اگر فکر می کنید که جلوه های بصری و فیلم ایرانی مثل جن و بسم الله هستند و هیچ قرابتی با یکدیگر ندارند، شما را به دیدن ملک سلیمان دعوت می کنیم.

فیلم ملک سلیمان پر است از تصاویر کامپیوتری و صحنه های زیبای سوارکاری و جنگ تن به تن که مشابهش را در آثاری مثل دارو دسته های نیویورکی (مارتین اسکورسزی) و شجاع دل (مل گیبسون) دیده اید. ضمن این که صدا گذاری عالی فیلم، محیطی وهم انگیز و ترسناک را برای مخاطب ایجاد کرده است. جلوه های تصویری ملک سلیمان را «لئولو» طراحی و اجرا کرده و صدا گذاری این فیلم به شیوه دالبی توسط هموطن او «کینسن تسانگ» در هنگ کنگ انجام شده و موسیقی را هم «پانک چان» همان جا ساخته است.

خلاصه این که فیلم ملک سلیمان یک محصول چند ملیتی با سرمایه ی ایرانی است! برای این که ملک سلیمان بشود ملک سلیمان از هیچ کوشش و هیچ هزینه ای دریغ نشده است؛ اما... مهم ترین مشکل ملک سلیمان این است که فیلم در خدمت جلوه های ویژه است. ذوق زدگی کارگردان و عوامل این فیلم از همکاری با لئولو کاملا قابل درک است. چرا که لئولو به خاطر طراحی جلوه های ویژه ی «ببر خیزان اژدهای پنهان» نامزد دریافت جایزه اسکار بوده است.

تکنیک جهانی برای مخاطب جهانی

شهریار بحرانی در تصویری که از سلیمان نبی ارائه می کند به باورهای مخاطبان غیرمسلمان اش احترام می گذارد؛ مثلا بازیگر نقش سلیمان نبی (مشابه سنت مسیحی) هنگام مناجات بر روی زمین زانو می زند و به سمت آسمان نگاه می کند. سلیمان بحرانی هرگز برای دعا و مناجات، دست هایش را به سمت آسمان بلند نمی کند و یا هنگام تضرع (طبق سنت انبیاء ) بر روی زمین سجده نمی کند.

بحرانی تلاش کرده تا «ملک سلیمان» را با توجه به نگاه جهانی به موضوع تاریخ انبیاء بسازد و با زبان مخاطبان جهانی سخن بگوید. کارگردان«ملک سلیمان» قصد دارد مرزهای رسانه ای غرب را شکسته و فیلم خود را با توجه به برخوردار بودن از استاندارد های تکنیکی به مخاطبان غربی ارائه کند. به این ترتیب در شرایطی که پخش فیلم «آخرین منجی» ساخته ی نادر طالب زاده از تلویزیون های لبنان ممنوع شد و در حالی که بسیاری از آثار تاریخی کارگردان های ما با اعتراض مخاطبان غیر ایرانی مواجه شدند شاید این فیلم بتواند قرائتی اسلامی- شیعی از تاریخ انبیاء را به طور غیر مستقیم در معرض دید جهان قرار بدهد پس می توانیم ادعا کنیم؛ شهریار بحرانی از سایر هم قطاران تاریخی سازش هوشمندانه تر عمل کرده است.

داستان در خدمت جلوه های تصویری

بگذارید این بخش را با این پرسش شروع کنم. چطور می شود فهمید که یک نفر نبی خدا هست یا نه؟

پاسخ واضح است: در زندگی واقعی، پیامبران با انجام معجزه و با ارائه ی منطق رسالت می توانند پیامبر بودنشان را اثبات کنند. شخصیت پردازی یک پیامبر در سینما هم باید از همین روش تبعیت کند و هر اندازه که فیلمساز بتواند این دو مولفه را بهتر بپروراند و از آب در بیاورد آن کاراکتر تاثیر گذارتر جلوه می کند. بحرانی با استفاده از جلوه های بصری توانست به برخی از معجزات این نبی الهی اشاره کند اما این پوسته ی ماجرا است.  «ملک سلیمان» با آن همه تصاویر محیر العقول و جلوه های ویژه نتوانست از سایر ابزار های بیانی برای باور پذیر کردن شخصیت هایش به درستی بهره ببرد.  کلام سلیمان در این فیلم حاوی منطق نبوت نیست. سلیمان در خطابه ها و گفتگوهایش نه می تواند دشمن خودش را قانع کند و نه می تواند شیرینی منطق نبوتش را به مخاطب بچشاند.

کاش کاراکتر سلیمان مثل شخصیت حمزه در « فیلم محمد رسول الله» و یا حتی مانند کاراکتر مالک اشتر در سریال امام علی (ع) شخصیتی کاریزماتیک داشت. چه کسی خطابه کوتاه و آتشین حمزه در دفاع از برادر زاده اش را می تواند فراموش کند. حتی در بین فیلم های تاریخی غیر دینی؛ آن هایی که فیلم جولیوس سزار را دیده باشند چطور می توانند خطابه ی عجیب مارلون براندو را از یاد ببرند؟ اما در ملک سلیمان اگر چه صحنه هایی از مجادله ی سلیمان با علمای یهود گنجانده شده و یا در بخش هایی از فیلم، سلیمان برای مردم سخنرانی می کند اما این خطابه و گفتگوها از  فدرت کافی برخوردار نیست.

سلیمان بحرانی یک پیامبر زاده است که نبوت و تاج و تخت را در کودکی از پدرش به ارث برده است. او در هر کجا که دچار موانع و مشکلات سخت می شود فورا از امدادهای ناگهانی بهره مند می شود؛ گاهی کارگردان به او قدرت تسخیر باد را می دهد و گاهی امکان تصرف اجنه و دیوها را به او می بخشد و می توان گفت از نگاه این فیلم: قدرت سلیمان موهبتی  است محتوم که مانند یک سلطنت موروثی باید به او داده می شد.

از سلیمان بحرانی چیز بیشتری نمی فهمیم جز این که در میدان جنگ جنگجویی شکست ناپذیر است و جن زدگان را با نگاه و لمس رهایی می بخشد. بحرانی، سلیمانش را در سطح یک جنگجوی اساطیری پایین آورده است و در یک کلام می توان ادعا کرد کارگردان بیشتر همتش را صرف تجربه کردن تکنیک های جدید کرده است. به عبارت دیگر ملک سلیمان از سوراخ جلوه های تصویریش گزیده شده و  داستان به جای این که صبورانه روایت شود به طور عجولانه در خدمت جلوه های تصویری آقای «لئولو» بود.

و الانصاف...

تمام این انقادها یک طرف و از انصاف نگذریم؛ «ملک سلیمان» برای سینمای ایران یک پدیده است و جدا ارزش دیده شدن را دارد.

بیشتر ببینید:

کلیپی از فیلم ملک سلیمان

لقمان یدالهی

گروه سینما و تلویزیون تبیان