تبیان، دستیار زندگی
چرا طی چهار دهه اخیر، برخی از کشورها گام های بلندی در مسیر رشد و توسعه اقتصادی برداشته اند و به موفقیت های چشمگیری در این زمینه دست یافته اند، در حالی که بسیاری از کشورهای دیگر کم و بیش در وضعیت سابق خود درجا زده‌اند
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تبهکاران اقتصادی

تبهکاران اقتصادی

سوالی که این کتاب می کوشد به آن پاسخ دهد این است که چرا طی چهار دهه اخیر ، برخی از کشورها گام های بلندی در مسیر رشد و توسعه اقتصادی برداشته اند و به موفقیت های چشمگیری در این زمینه دست یافته اند، در حالی که بسیاری از کشورهای دیگر کم و بیش در وضعیت سابق خود «درجا زده‌اند» و شرایط زندگی مردم آن ها در این مدت تغیر چندانی نیافته است.

نویسندگان این کتاب ، دو عامل مشخص را که به اعتقاد آنها از مهم ترین عوامل بازدارنده رشد اقتصادی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه به شمار می روند ، موضوع مطالعه خود قرار داده و با استفاده از ابزار تحلیلی علم اقتصاد و تحقیقات میدانی، به نتایجی بکر و جالب توجه دست یافته اند. یکی از این دو عامل ، فساد مالی است که در بسیاری از کشورهای درحال توسعه جنبه ای فراگیر دارد و دیگری انواع گوناگون خشونت و از جمله جنگ های محلی پایان ناپذیری است که به ویژه در قاره افریقا از موانع اصلی ناکامی در پیشرفت اقتصادی به شمار می آید.

نویسندگان کتاب ، گرچه نسبتا جوانند ، اما هر دو آنها از چهره های صاحب نام در شاخه ای از علم اقتصاد هستند که مسائل «کشورهای در حال توسعه» را مورد بررسی قرار می دهد و "اقتصاد توسعه" نام گرفته است.

نویسندگان این کتاب ، دو عامل مشخص را که به اعتقاد آنها از مهم ترین عوامل بازدارنده رشد اقتصادی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه به شمار می روند ، موضوع مطالعه خود قرار داده و با استفاده از ابزار تحلیلی علم اقتصاد و تحقیقات میدانی، به نتایجی بکر و جالب توجه دست یافته اند

مطالب این کتاب به زبانی ساده و روان و برای استفاده خوانندگانی که با مفاهیم و اصطلاحات تخصصی اقتصاد آشنایی ندارند، به صورت کتابی برای عموم، منتشر شده است. در حقیقت همه کتاب خوانانی که به مسائل اجتماعی و اقتصادی علاقه مندند، اما لزوما تخصصی در این رشته ها ندارند، مطالعه این کتاب را جذاب و بسیار آموزنده خواهند یافت.

شاید مهم ترین امتیاز این کتاب، پرهیز از کلی گویی و تاکید بر نمونه های واقعی خلاف کاری اقتصادی و خشونت های ظاهرا بی منطق، و ارتباط این دو با فقر و عقب ماندگی کشورها است. مطالبی که در این کتاب مورد مطالعه قرار گرفته اند برای اغلب ما نا آشنا نیستند.

همه ما می دانیم که برخی از واردکنندگان کالا، به ترفندهای گوناگون متوسل می شوند تا از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی شانه خالی کنند یا مبلغ پرداختی شان را به حداقل برسانند. اما این ترفندها دقیقا چه ماهیتی دارند؟ قاچاقچیان کالا چگونه قوانین را دور می زنند و آنها را بی اثر می سازند؟ و چنانچه دولت ها مصمم به مبارزه با قاچاق کالا باشند، از چه ابزار و شیوه هایی می توانند استفاده کنند و چه اقداماتی در این زمینه بی اثر و ناکارآمد هستند؟

این نکته را نیز همه می دانند که برخی از خلافکاران، با استفاده از ارتباطاتی که با صاحبان قدرت و نفوذ برقرار می کنند، منافعی را نصیب خود می سازند و به اصطلاح ما «رانت خواری» می کنند، اما چگونه می توان در باره این قبیل ارتباطات احکام کلی صادر کرد و از آن مهم تر، چگونه می توان ارزش مالی این نوع ارتباطات را محاسبه نمود؟

مهم ترین امتیاز این کتاب، پرهیز از کلی گویی و تاکید بر نمونه های واقعی خلاف کاری اقتصادی و خشونت های ظاهرا بی منطق، و ارتباط این دو با فقر و عقب ماندگی کشورها است

خواننده در این کتاب از نکات جالبی در مورد «چم و خم های» فساد مالی و رانت خواری آگاه می شود. این نکات، به ویژه برای کسانی که قصد مقابله با خلافکاران اقتصادی را داشته باشند، سخت سودمند خواهند افتاد.

یکی دیگر از بخش های جالب و آموزنده این کتاب، بررسی انگیزه های گوناگون خلافکاری و ارتباط میان قانون شکنی با فرهنگ جوامع است. چرا در برخی جوامع رشوه دادن و رشوه گرفتن امری عادی و رایج است و در بعضی دیگر پدیده ای نادر و غیرعادی به شمار می رود؟ آیا صرفا با افزایش حقوق کارمندان، رشوه خواری کاهش می یابد؟ چه ابزاری در دست سیاست گذاران است تا با بهره گیری از آنها بتوان خلافکاری اقتصادی را کاهش داد؟

چرا در نروژ یا سوئد اکثر مردم قوانین رانندگی را رعایت می کنند، پاکت خالی سیگارشان را از پنجره اتومبیل به خیابان پرتاب نمی کنند و اساسا بی آنکه کسی مراقبشان باشد، از قانون شکنی پرهیز می کنند، اما در کنیا و اتیوپی این قبیل کارها تعجب کسی را بر نمی انگیزد؟ آیا وجود ارتباط علت و معلولی میان فرهنگ جوامع با جنبه های گوناگون خلافکاری وقانون شکنی قابل اثبات است؟ مطالعه مشخصی که نویسندگان کتاب برای یافتن پاسخ به این سوالات انجام داده اند ، به راستی خلاقانه و خواندنی است.

بخش دیگری از کتاب به رابطه خشونت ، در جلوه های مختلف آن با رشد و توسعه اقتصادی می پردازد و با تکیه بر تحقیقات میدانی به نتایج جالبی در این زمینه دست می یابد. اینکه رواج خشونت عامل بازدارنده ای در فرآیند رشد اقتصادی به شمار می رود بر کسی پوشیده نیست، اما اینکه اغلب خشونت ها ریشه در عوامل اقتصادی مشخص دارند و اینکه با یک سلسله تدابیر و سیاست های اقتصادی ناظر به مقصود، می توان ریشه خشونت ها را خشکاند یا دامنه آنها را محدود کرد، از جمله درس هایی است که مطالعات متعدد تشریح شده در این کتاب، آنها را قابل پذیرش می سازد.

گفتنی است کتاب تبهکاران اقتصادی توسط دکتر "فرخ قبادی" ترجمه شده و آقای ادوارد میگل مقدمه‌ای برای چاپ نسخه فارسی این کتاب نوشته است.

منبع: سایت آفتاب


گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی