تبیان، دستیار زندگی
«یک زن بدبخت » آخرین کتابی است که نویسنده آمریکایی، ریچارد براتیگان دو سال پیش از آنکه در مزرعه‌اش به دلخواه خود زندگی را ترک کند به پایان رساند اما منتشر نکرد تا 16 سال پس از مرگ او، تنها دخترش این کتاب را به عنوان آخرین کتاب اثر براتیگان منتشر کرد. ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بدبختی به روایت براتیگان

بدبختی به روایت براتیگان

«یک زن بدبخت » آخرین کتابی است که نویسنده آمریکایی، ریچارد براتیگان دو سال پیش از آنکه در مزرعه‌اش به دلخواه خود زندگی را ترک کند به پایان رساند اما منتشر نکرد تا 16 سال پس از مرگ او، تنها دخترش این کتاب را به عنوان آخرین کتاب اثر براتیگان منتشر کرد. حسین نوش آذر خرداد ماه سال 88 در نشر مروارید این کتاب را ترجمه کرده است. ریچارد براتیگان در ادبیات جهان بیش از آنکه به اسم یک شاعر شناخته شده باشد به اسم یک نویسنده شهرت یافته است، به‌ویژه با آن داستان بلندش با عنوان «صید قزل‌آلا در آمریکا».

در تابستان 1961 به همراه همسر و کودک خردسالش به آیداهو رفت و زندگی در چادر، کنار رودخانه‌های پر از قزل‌آلای آنجا را تجربه کرد و رمان صید قزل‌آلا در آمریکا را نوشت.

این داستان بلند برای او آنقدر شهرت آورد که حتی برخی او را به خاطر آن کتاب پدر ادبیات پسا‌مدرن لقب دادند.

«صید قزل‌آلا در آمریکا» شش سال بعد از نوشتنش منتشر شد و براتیگان را که در فقر مطلق به سر می‌برد نجات داد.

کتاب « یک زن بدبخت » می‌تواند نوعی سفرنامه نویسی باشد. از زبان اول شخص استفاده کرده و دارای نثر شاعر گونه زیبایی است. در آستانه 47 سالگی سفر خود را آغاز و خواننده را در این در سفر با خود همراه می‌کند اما تا حدی که مایل است و صلاح می‌داند.

سفرنامه از 30 ژانویه 1982 در برکلی شروع می‌شود و 28 جون 1982به پایان می‌رسد. برای لذت بردن از این کتاب باید عاشق براتیگان بود. در غیر این صورت خواندن این کتاب که یکسری خاطرات تکه پاره‏ از سفر طولانی براتیگان است خیلی توصیه نمی‌شود. مخصوصا اگر برای اولین بار براتیگان‏خوانی رو شروع می‌کنید لطفا با این کتاب نباشد.

شاید نخستین دلیل شروع کتاب خریدن دفتر 160 برگه‌ای باشد که در روز تولد 47 سالگی‌اش از یک مغازه نوشت افزار ژاپنی تهیه کرده بود. « یک زن بدبخت » بر اساس زندگی روزانه براتیگان نوشته شده و بیشتر از تجربه هایش در زندگی تکیه دارد تا به این وسیله پل بزرگی بسازد برای فاصله گرفتن از تنهایی خود. « یک زن بدبخت » هزار توی نا تمامی از پرسش‌های نا تمام است که به آنها پاسخی ضمیمه نشده است. داستان دربرگیرنده چیزهای مغشوشی است که افکار و تجربیات یک مرد تنها را شکل می‌دهد.

براتیگان با تاکید به این نکته اشاره کرده که فقط یک بار این کتاب را خوانده است و این امر تا حدی ملموس است. چون در طرح داستانهایش نوعی بی‌دقتی و نوعی ترفند و بازی با خواننده را می‌توان دید و در کل، کتاب نا گفته‌های زیادی دارد. قول‌هایی به مخاطب در طول داستان می‌دهد که تا پایان رمان به آنها عمل نمی‌شود. آگاهانه یا نا آگاهانه به آن قول‌ها نپرداخته یا از روی بی‌انگیزگی و بی‌اعتقادی و بی‌حوصلگی نویسنده در این دو سال آخر زندگی‌اش روی داده و فراموش کرده یا عمرش قد نداده یا از جزئی از طرح داستانش این گونه بوده است. که اگر خواننده حرفه‌ای براتیگان باشید می‌دانید که براتیگان از این بازی‌ها در داستان‌هایش زیاد دارد. همچنین در پایان فصل هم می‌گوید:

« اطلاعات شما از اتفاقاتی که در این کتاب افتاده بیشتر از اطلاعات من است. شما این کتاب را خوانده اید و من نخوانده‌ام. معلوم است بعضی چیزها را به یاد می‌آورم اما با این حال تسلط شما بر این کتاب بیشتر از من است. »

سال‏های آخر چهل تا پنجاه‏سالگی بهترین سن است. چون آدم با خودش صلح می‌کند و وارد یک دوره آرامش می‌شود. منظور از آرامش نوعی کنش واقع‏گرایانه نسبت به وقایعی بود که باید منجر شود به آرامش و خونسردی بیشتر در برابر سرخوردگی‏ها و جنگ و جدال‏هایی که در زندگی‏ اتفاق می‌افتد. اما براتیگان در این دوران خود را تنها‌تر از این می‌بیند که بتواند به آرامش و خونسردی بگذراند و در تک تک ماجراهایی که در این کتاب به آن پرداخته است این تنهایی را می‌توان احساس کرد. شهرگریزی و عشق به بدویت یکی از مهم ترین گفتمان‌های ادبیات آمریکا و یکی از مهم ترین مضامین آثار ریچارد براتیگان است. تفکرات براتیگان خسته و بیزار از جامعه آمریکایی است.قصد او از نوشتن این بود که بازتاب دهنده رویدادهای زندگیش باشد و نشان دادن و وصف اینکه زندگی این موجود در یک مقطع زمانی مشخص چگونه بوده و اگر زندگی او معنا داشته چه بوده است. شروع کتاب با نامه‌ای برای دوستی است که آن را از دست داده و برای کنار آمدن با مرگ دوستش به دنبال راه چاره می‌گردد حتی اگر این راه چاره خوردن هندوانه با همسایه باشد.

از جمله آثار ریچارد براتیگان که می‌توان از آنها نام برد شامل: صید قزل آلا در آمریکا، در رویای بابل، در قند هندوانه، پس باد همه چیز را با خود نخواهد برد،یک زن بدبخت، ژنرال متفقین، اهل بیگسور، در رؤیای بابل، سقط جنین، انتقام چمن، اتوبوس پیر، پادشاهی دوم ( شعر )، لطفا این کتاب را بکارید ( شعر )و 30 ژوئن ، 30 ژوئن( شعر ) هستند.

خواهرش باربارا درباره دوران کودکی او می‌گوید:«او شب‌ها را به نوشتن می‌گذراند و تمام روز را می‌خوابید. اطرافیان خیلی اذیتش می‌کردند و سر به سرش می‌گذاشتند. آن‌ها هیچ‌وقت نفهمیدند که نوشته‌های او چه‌قدر برایش مهم هستند.» براتیگان نویسنده‌ ی خاصی بود و تعلقی به سبک یا جریان ادبی ویژه‌ای نداشت. «زیبایی‌شناسی او ترکیبی از دستاوردهای سوررئالیسم فرانسوی و تفکر ضدبورژوازی است که جان مایه آثار هنری معاصرش را شکل داده و در عین حال در تضاد کامل با پدرسالاری قرار می‌گیرد.»

علیرضا طاهری عراقی مترجم مجموعه‌ داستان « اتوبوس پیر‌» در یادداشت مترجم می‌نویسد: «توصیف آثار براتیگان کار ساده‌ای نیست. هیچ سبک و مکتب ادبی و سنت تاریخی را نمی‌توان زادگاه یا مبنای شیوه خاص نویسندگی و شاعری او دانست. در مورد آثار نثرش حتی این مشکل وجود دارد که آیا آن‌ها را باید در کدام گونه‌ ادبی جای داد؟ آیا رمان‌هایش را واقعا می‌توان رمان نامید؟ آیا اصلا در حوزه ادبیات داستانی قرار می‌گیرد؟ شاید ساده‌تر این باشد که آن را سبک براتیگانی بخوانیم و بس. به هر حال به نظر می‌رسد که آثار براتیگان هم مثل خودش یتیم‌اند.»

نقاط اوج داستان‌های براتیگان یکدست نیست و از این نظر به کنکاش بیشتری برای درک بهتر این آثار نیاز است. در رمان صید قزل آلا در آمریکا و نیز دیگر آثار براتیگان از جمله در مجموعه اشعار او تمایل درونی نویسنده به خودکشی منعکس شده است. خواننده آثار براتیگان خود را خارج از فضای آنها حس نمی‌کند چون براتیگان نویسنده‌ای است که با چیره دستی و مهارت لازم از آثار خود برای ارتباط مستقیم با خواننده استفاده کرده است.

ریچارد براتیگان سال 1984 وقتی که تنها 49 سال داشت با یک تفنگ شکاری کالیبر 44 به زندگی خود خاتمه داد. بنابر اظهار نظر پزشکی قانونی: او «ایستاده رو به دریا پشت پنجره» به شقیقه‌اش شلیک کرده است.

آزاده باقری

تهیه و تنظیم : بخش ادبیات تبیان