تبیان، دستیار زندگی
بروکراسی با ایجاد قشری برتر و نوظهور جدای از اکثریت تولیدکنندگان، استثمار را بازتولید خواهد کرد
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بوروکراسی چیست؟

بوروکراسی

کتاب «بوروکراسی چیست؟» شامل دو مقاله از «کلود لوفور» و «کورنلیوس کاستوریادیس» است. آنان در مقابل مفاهیم رایج «تروتسکی» از بروکراسی به مثابه یک فرماسیون موقت و انگلی، بروکراسی را یک طبقه و سامانه اجتماعی جدید معرفی می‌کنند.

به گزارش ایبنا، پایه‌گذار نظریه جدید درباره بروکراسی، ماکس وبر؛ جامعه‌شناس آلمانی است که وجود آن را نمودار رسمی اندیشه سازمان‌دهی منطقی می‌داند.

بروکراسی جدید جنبه‌های منفی نیز دارد که کُند شدن کارها در چنبره مقررات زاید و سلسله مراتب طولانی، سوء استفاده از قدرت و مقام به سود صاحب منصب، میل به گسترش قدرت و دامنه دستگاه و افزایش تسلط بر جنبه‌های هرچه بیشتری از زندگی اجتماعی و اقتصادی و سیاسی برخی از آنها به حساب می‌آیند.

اگرچه مفهوم بروکراسی در حیطه جامعه‌شناسی سیاسی، نظریه تاریخ و عقاید عامه، مفهومی جاافتاده است، اما هنوز پرسش از ماهیت پدیده‌ای که این واژه توصیف می‌کند، حایز اهمیت است.

بوروکراسی پدیده‌ای است که همه از آن سخن می‌گویند و آن را تجربه می‌کنند، اما خود در برابر مفهوم‌پردازی مقاومت می‌کند

به اعتقاد نویسندگان این کتاب،‌ نوع و ابهام پاسخ‌هایی که در جواب «بروکراسی چیست؟» ارایه می‌شوند، در ابتدا حیرت‌برانگیزند،‌ اما این تنها نخستین احساس است. بوروکراسی پدیده‌ای است که همه از آن سخن می‌گویند و آن را تجربه می‌کنند، اما خود در برابر مفهوم‌پردازی مقاومت می‌کند.

این کتاب بلافاصله توصیف و تعریف جدیدی از این مفهوم ارایه نمی‌دهد، بلکه ابتدا تفاوت‌های این مفهوم در عرصه نظریه را بررسی کرده، به صورت انتقادی انگیزه‌ها و دلایل وجودی این تفاوت‌ها را بررسی می‌کند.

کلود لوفور و کورنلیوس کاستوریادیس، نویسندگان کتاب برای این منظور دو مقاله مفصل ارایه می‌دهند. آنان در مقابل مفاهیم رایج تروتسکی از بروکراسی به مثابه یک فرماسیون موقت و انگلی، بروکراسی را یک طبقه و سامانه اجتماعی جدید معرفی می‌کنند. این هر دو دیدگاه پاسخی‌اند به بروکراسی حجیم اتحاد جماهیر شوروی.

از نظر تروتسکی، بروکراسی زایده‌ای است بر سازمان سوسیالیستی که با موج انقلابی از میان خواهد رفت و اصولا بیشتر نشانه سوءمدیریت در نزد پرولتاریاست تا بازگشت به نظم کهن یا تغییری در روابط تولید، اما از نظر مولفان این کتاب، جامعه سوسیالیستی که پرولتاریا نقشی در مدیریت تولید آن نداشته باشد، پوچ و عبث خواهد بود.

از نظر آنان بروکراسی با ایجاد قشری برتر و نوظهور جدای از اکثریت تولیدکنندگان، استثمار را بازتولید خواهد کرد. از سوی دیگر، کلود لوفور با تعریف کلی و از پیش تعیین شده ماکس وبر برای بروکراسی بدون درک شرایط انضمامی و تاریخی این پدیده، مخالفت می‌ورزد.

این کتاب مباحثش را با مطالبی با عناوین «بروکراسی چیست؟» و «پرولتاریا و تشکیلات» آغاز می‌کند تا ذهن خواننده درباره آنچه نویسندگان قصد گفتنش را دارند، آماده شود. بخش‌های سه‌گانه این کتاب نیز به مباحث «سوسیالیسم: مدیریت جامعه توسط کارگران، انحطاط تشکیلات طبقه کارگر و یک دوره جدید برای جنبش کارگری» می‌پردازند.

کتاب «بروکراسی چیست؟» با ترجمه امین قضایی در شمارگان 1200 نسخه،‌ 105 صفحه و بهای 25000 ریال از سوی نشر چشمه منتشر شده است.


گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی