قلعه دزک؛ پناهگاه مشروطه خواهان

وقتی لطفعلی خان امیرمفخم در سال1325ه.ق تصمیم گرفت بنایی را با تقلید از قصرهای اروپایی بسازد، هیچ وقت فکر نمی کرد این بنا در تاریخ و سیاست ایران جاودانه شود. قلعه ای به نام دزک که در طول عمر صد ساله خود حوادث فراوانی را در تاریخ معاصر به چشم دیده که مهمترین آنها ایفای نقش در جریان اعاده مشروطیت بوده است. در آن دوران، این بنا مرکزی برای ایجاد تشکل در میان قیام گران بختیاری و اتحاد با انقلابیون بود.

شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که علی اکبر دهخدا که در زمان جنگ جهانی اول به مدت دو سال و نیم به دعوت روسای ایل بختیاری در مناطق چهارمحال بختیاری به سر برد و بخش عمده‌ای از این دوره را مهمان لطفعلی خان امیرمفخم در قلعهٔ دزک بود. اتفاقا در همین مدت بود که بخشی از امثال و حکم و لغتنامه خود را هم تالیف کرد.

قلعه اروپایی

قلعه دزک با تمام آرایش اروپایی اش، مثل بناهای ایرانی در دوطبقه ساخته شده است. در طبقه اول این بنا می توانید یک هشتی ورودی را ببینید که در میانه قرار گرفته و از دو طرف به محوطه بزرگ قلعه منتهی می شود. در اطراف این هشتی هم چهار ایوان قرار دارد که دو ایوان رو به شمال و دو ایوان دیگر رو به جنوب هستند. این ایوان ها هر کدام چند اتاق و انبار دارند.

اما طبقه دوم قلعه را باید از طریق ایوان شمالی هشتی ببینید. در این ایوان راه پله هایی وجود دارد که شما را  وارد محوطه بزرگ حوضخانه می کند. در وسط این حوضخانه، به رسم حوضخانه های قدیمی ایرانی، سالن بزرگی به نام به نام سفره خانه تعبیه شده و در کنار آن اتاق مجلل آینه به چشم می خورد.

سفره خانه دزک، پوشیده از گچبری و نقاشی های زیبایی است که به سبک نقاشی های اروپایی، پر از فرشته (نماد پاکی)، کله شیر (نماد قدرت) و مناظر شکار هستند که در ترکیب با گچبری های گل و بته ای ایرانی، هنری ایرانی- اروپایی را به وجود آورده است.

دژ کوچک

درباره دلیل نامگذاری روستای دزک می گویند که دزک از «دز(دژ)» و «ک» حرف تصغیر ترکیب شده و در کل به معنای بنای تدافعی نظامی کوچک است. بر اساس روایت های محلی، در زمان های دور در ارتفاعات سر به فلک کشیده مجاور روستا، دژی وجود داشته که اطراف آن خندق عمیقی بوده‌است و همین مساله سبب شده تا بعدها پس از احداث دهکده فعلی کم کم نام «دزک» به این روستا که بنای کلی و کاخ حکومتی اش از آن الهام گرفته شده اطلاق شود.

کجا برویم؟

برای دیدن قلعه دزک باید به استان چهارمحال و بختیاری سفر کنید و سری به 32کیلومتری مرکز این استان، یعنی شهرکرد بزنید. از اینجا به بعد، می توانید از محلی ها سراغ روستای دزک را بگیرید و مهم ترین بنای تاریخی این روستا را از نزدیک ببینید. قلعه دزک که بیش از 5 هزار متر مربع وسعت دارد، پنج سال قبل وارد فهرست اثار ملی ایران شد.

گروه گردشگری تبیان- رستم زاد