تبیان، دستیار زندگی
همانطور كه آب مایه ی‌ حیات است آبروی انسان نیز مایه ی حیات شخصیّت او است ، مؤمن نزد خداوند مقام و منزلت ویژه ای دارد تا آنجا كه می فرماید : « اِنَّ اللهَ یُدافِعُ عَنِ الَّذینَ ءامَنوا » [8] . پس كسی را كه خداوند مدافع او است چگونه انسان به خود جرأت می ده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

با یک تیر دو نشان زدن
تهمت

تقوا ، تنها ملاک ارزشمند بودن

تاحالا دقت کردی که گاهی اوقات شوخی هایمان از حدطبیعی خودشان خارج میشه و باعث ریختن آبروی یكی میشیم . شاید بعداً پشیمان بشیم ولی دیگه كار از كار گذشته و با آبروی طرف بازی كردیم .

این روزها در جراید و مطبوعات ، بازار تهمت و آبروریزی چنان داغ شده که گاهی افراد با ازبین بردن پرده های حیا به حریم شخصی افراد وارد شده و مسائلی را به دروغ و احیاناً ، راستی که نباید گفت بیان می کنند . با راه اندازی سایت های مختلف اینترنتی این بازار ریزش آبروی مسلمان ، جنبه جهانی پیدا کرده و شنوندگان آن از مرز یک مجلس یا محله فراتر رفته و بقول خودشان به دهکده جهانی رسیده است .

آنچه که امروز در مطبوعات و رسانه های دیگر به تاراج رفته و گاه به حراج عمومی گذاشته شده ، آبروی مسلمان و مؤمن است . شاید نگاهی هر چند گذرا به دیدگاه قرآن و فرمایشات معصومین  (ع)  بعنوان قرآنهای ناطق بتواند ما را تا حدودی نسبت به این مهم ، حسّاس نموده و  از حجم این گناه بکاهد . براستی در شرع مقدس اسلام ، عِرض و آبروی مؤمن چقدر ارزش دارد ؟

اگر كسی نـزد خـداوند عـزیز و ارجـمند شد ، خـداوند او را نزد خلقش نیز عزیز و ارجمند می گرداند .

اسلام برای حفظ آبرو ، حرمت و شخصیّت مؤمنان اهمیّت زیادی قائل است  و  آبروی مؤمن را برابر با خون وی می داند . در حدیثی از پیامبر اكرم ( ص)  آمده است :" قُوا بِاَموالِكُم عَن اَعراضِكُم ؛ آبرویتان را به وسیله ی اموالتان حفظ كنید ." [1]

و نیز حضرت در جای دیگری می فرماید : " لا تَخرِقَنَّ عَلی اَحَدٍ سِتراً  ؛ پرده ی هیچ كس را پاره نکن ".[2] 

 هیچ كس حق ندارد خود را برتر از دیگران ببیند و خود را صاحب آبروی مردم بداند تا هر وقت خواست آبروی آنها را مورد تعّرض قرار دهد ، زیرا فقط خداوند است كه صاحب جان و مال و آبروی مردم است . همه ی انسانها از یك زن و مرد آفریده شده و از این جهت با هم برابرند و هیچ كس به دلیل تعلّق داشتن به قوم یا ملّیت و نژاد خاص یا رنگ و زبان ویژه ، نباید از منزلت ویژه ی‌ اجتماعی برخوردار باشد . فقط تقوا و نزدیكی به خداوند است كه ملاك ارزشمندی است . قرآن كریم در این باره می فرماید :" یا اَیُّهَا النّاسُ اِنّا خَلَقناكُم مِن ذَكَرٍ وَ اُنثی وَ جَعَلناكم شُعوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفوا اِنَّ اَكرَمَكُم عَندَاللهِ اَتقاكُم  ؛ ای مردم ! ما شما را از یك زن و مرد آفریدیم ، و شما را تیره ها و قبیله ها قرار دادیم تا یكدیگر را بشناسید و اینها ملاك امتیاز نیست ، قطعاً ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شما است ".  [3 ]   اگر به این آیه توجّه كنیم می بینیم كه گفته شده ارجمندترین شما نزد خدا و نه خلق خدا ، با تقواترین شما است . البتّه فراموش نشود كه اگر كسی نـزد خـداوند عـزیز و ارجـمند شد ، خـداوند او را نزد خلقش نیز عزیز و ارجمند می گرداند .

اسلام برای حفظ آبرو ، حرمت و شخصیّت مؤمنان اهمیّت زیادی قائل است  و  آبروی مؤمن را برابر با خون وی می داند .

 آنجا كه در نظر مردم ، برخورداری از مظاهر مادّی زندگی ، عاملی برای كسب منزلت اجتماعی برتر به شمار می رود و داشتن آن را آرزو می كنند ، قرآن كریم این اندیشه را محكوم می كند ، و می فرماید : " فَخَرَجَ عَلی قَومِهِ فی زینَتِه قالَ الَّذینَ یُریدونَ الحَیاه الدُّنیا یا لَیتَ لَنا مِثلَ ما اوتِِیَ قارونُ اِنَّه لَذو حَظٍّ عَظیمٍ ... وَیكَاَنَّه لا یُفلِحُ الكافرون ؛  پس قارون با تجمّلات خود بر قومش برآمد ، كسانی كه طالب زندگی مادّی بودند ، گفتند : ای كاش  مثل آنچه به قارون داده شده است به ما داده می شد ، واقعاً او صاحب بهره ای عظیم است... عجبا ، گویی كه كافران هرگز رستگار نمی شوند " . [4] 

 آری با توجّه به این آیه می توان دریافت كه پست و مقام و منزلت اجتماعی و داشتن ثروت نمی تواند بهانه ای برای این شود كه انسان خود را برتر از دیگران ببیند  .

تقدّس آبروی مؤمن در قرآن

نگاهی به قرآن کریم بعنوان حبل الله که از آسمان به زمین نازل شده و موجب اتصال فرش به عرش گشته ، نشان می دهد که آبروی مؤمن از چنان تقدّسی برخوردار است که اسلام  به کسانی که این حریم را رعایت نکنند ، هشدار و عذاب الیم را به آنان وعده داده است .

ازنمونه بیانات قرآن در این زمینه می توان به موارد زیر توجه کرد :

" والذین یرمون المحصنات ثم لم یأتوا بِاربَعهِ شهداءَ فاجلدوهم ثمانینَ جَلدَهَ و لاتقبّلوا لهم شهادَهً ابداً و اولئک هُمُ الفاسقون  ؛ و آنان که به زنان با عفت و مؤمنه نسبت زنا دهند و آنگاه چهار شاهد عادل نیاورند ، آنان را به هشتاد تازیانه کیفر دهید و دیگرهرگز شهادت آنان را نپذیرید که مردمی فاسق و نادرستند " [5] .  

 در رسیدگی به کار ناشایست زنا ، حضور چهار شاهد ضروری است  و کسانی که نتوانند چهار شاهد برای ادعای وقوع عمل خلاف عفت ارائه کنند یا تعداد شاهدان به چهار نفر نرسد بدلیل آبروریزی از مسلمان به سه کیفر شدید جسمی ، اجتماعی و معنوی محکوم می شوند .

پست و مقام و منزلت اجتماعی و داشتن ثروت نمی تواند بهانه ای برای این شود كه انسان خود را برتر از دیگران ببیند .

ملاحظه می شود که در این آیه شریفه حریم آبروی مردم چنان مقدس شمرده که تجاوز کنندگان به این حریم که از اقامه چهار شاهد ناتوان گشته اند ، به هشتاد تازیانه بعنوان حد قذف محکوم شده و در ادامه آن به محرومیت از یک حق اجتماعی یعنی شهادت دادن و شاهد بودن برای همیشه اشاره و در آخر صراحتاً آنان را فاسق نامیده است .

 در آیه ی دیگری خداوند می فرماید : 

" اِنَّ الَّذینَ یَرمونَ المُحصَناتِ الغافِلاتِ المؤمِناتِ لُعِنوا فِی الدُّنیا وَ الاخِرَهِ وَ لَهُم عَذابٌ عَظیمٌ 

 كسـانی كه به زنـان پاكـدامن بی خــبر از فـحشا و با ایـمان ، ‌نسبت زنا می دهند ، در دنیا و آخرت لعنت شده اند و برای آنها عذاب سختی خواهد بود " . [6]

 در این آیه ، همانطور كه می بینیم قرآن روش دیگری را برای دفاع از آبروی مؤمنین در پیش گرفته است و آن این است كه برای كسانی كه به دیگران تهمت می زنند و آبروی آنها را مورد هجوم قرار می دهند عذاب دردناك و شدیدی را در نظر گرفته است .

تأکید بر حُسن ظّن و توجیه کار مسلمان به نیکی بجای سوء تعبیر نیز نشانی بر تقدس آبروی مؤمن است . آیات افک که ماجرای تهمت منافقین به یکی از همسران پیامبر (ص) "سوره نور"   نشانی بارز از لزوم اشاعه فرهنگ حُسن ظن در میان مردم است .

قرآن کریم می فرماید: " اِذ تَلَقَّونَه بِاَلسِنَتِكُم وَ تَقولونَ بِاَفواهِكُم ما لَیسَ لَكُم بِهِ عِلمٌ وَ تَحسِبونَهُ هَیِّناً وَ هُوَ عِندَاللهِ عَظیمٌ، وَ لَو لا اِذ سَمِعتُموهُ قُلتُم ما یَكونُ لَنا اَن نَتَكَلَّمَ بِهذا سُبحانَكَ هذا بُهتانٌ عَظیمٌ    

  آن گاه كه آن بهتان را از زبان یكدیگر می گرفتید و خبری را كه بدان علم نداشتید ،‌ دهان به دهان می گفتید و می پنداشتید كه كاری كوچك و ساده است ، ‌در حالی كه آن امر نزد خدا بسی بزرگ بود ، چرا وقتی آن را شنیدید نگفتید : ما را نشاید كه در این باره سخن گوییم ، خداوندا منزّهی تو ، این تهمتی بزرگ است " [7] .  

 در واقع این آیه به سه قسمت از گناهان بزرگ در این رابطه اشاره می كند ؛

 اول :  به استقبال شایعه رفتن و پذیرش شایعه .

 دوّم:  منتشر ساختن شایعه ای كه هیچ گونه علم و یقینی به آن نیست و بازگو كردن آن برای دیگران ، به عبارت دیگر نشر شایعه بدون هیچگونه تحقیق .

 سوّم : آن را عملی ساده و كوچك شمردن در حالی كه نه تنها با حیثیّت دو فرد مسلمان ارتباط داشت ،‌ بلكه با حیثیّت و آبروی جامعه  اسلامی گره خورده بود .

 همانطور كه آب مایه ی‌ حیات است آبروی انسان نیز مایه ی حیات شخصیّت او است ، مؤمن نزد خداوند مقام و منزلت ویژه ای دارد تا آنجا كه می فرماید : "  اِنَّ اللهَ یُدافِعُ عَنِ الَّذینَ ءامَنوا  [8] .

پس كسی را كه خداوند مدافع او است چگونه انسان به خود جرأت می دهد كه پرده اش را بدرد ، و رازش را فاش كند یا عیبش را آشكار سازد ، و یا بی دلیل به او تهمت وارد نموده و آبروی او را بریزد و به حیثیّتش صدمه برساند .

قرآن روش دیگری را برای دفاع از آبروی مؤمنین در پیش گرفته است و آن این است كه برای كسانی كه به دیگران تهمت می زنند و آبروی آنها را مورد هجوم قرار می دهند عذاب دردناك و شدیدی را در نظر گرفته است .

نگاهی به فرامین معصومین (ع) دراین باره

نگاهی به سخنان معصومین بزرگوار بعنوان مفسران قرآن و بررسی سیره آن بزرگواران نیز ، ضرورت پاسداشت حرمت آبروی مؤمن را روشن می سازد . در نگاه معصومین بزرگوار آبروی مؤمن در اوج تقدّس واقع شده و همتراز با کعبه و حرم امن الهی تلقی شده است. " عرضُ المؤمِنِ کالکَعبهِ "  ، ونیز حفظ آبروی مؤمن نیز از اسباب ورود به بهشت شمرده شده است . رسول اکرم (ص) می فرماید : "مَن رَدَّ عَن عِرضِ اَخیه المُسلِم و حَبَت لهُ الجَنَّهَ البتَهً ؛   هرکس آبروی برادر مسلمان خود را حفظ کند ، البته بهشت بر او واجب می گردد." [9]

نکته ی قابل توجه این است که غیبت نیز از وابستگان تهمت است و می تواند در ریختن آبروی افراد مؤثر باشد .با این اوصاف ما انسانها  گاهی اوقات با یک تیر دو نشان و گاهی چندین هدف را نشانه می گیریم ،یعنی ممکن است با یک غیبت ، آبروی کسی را ار بین ببریم و یا تهمتی را به او بزنیم که در این صورت هم غیبت کرده ایم و هم به همراه آن تهمت یا سبب ریختن آبروی کسی شده ایم .  

در فرامین معصومین نیز غیبت نیز به اندازه ی آبروریزی تقبیح شده است . امام علی  (ع) می فرماید: "ابغض الخلائق إلی الله المغتاب؛ منفورترین بندگان نزد خداوند غیبت‌كننده است. " [10]  ونیز  رسول گرامی اسلام (ص) فرمودند: "الغیبة اشدّ من الزّنا؛  (گناه) غیبت شدیدتر از زنا است". [11] . 

حال که آبروریزی مسلمانان اینهمه عقوبت داشته و حفظ آبروی مسلمان اینهمه تقدس دارد بیاییم این کعبه مقدس  ،آبروی مسلمان را همچون کعبه و بیت الله الحرام مقدس بدانیم .

 اگر کعبه مقدس است، پس آبروی مؤمن نیز مقدس است ، اگر به کعبه بدون احرام وارد نمی شویم به حریم آبروی مردم بدون علم و اطلاع وارد نشویم .

تنها راهش آن است که آبروی مردم را همچون آبروی خویش بدانیم!

                                     

                                                تنظیم :زهرا اجلال - گروه دین و اندیشه ی تبیان


پی نوشتها :

1-  رهنمای انسانیت /ص 3

2ـ  همان / صفحه 4

3- سوره حجرات / آیه 13

4- قصص / 79

5- نور / 4

6- نور / 23

7- نور / 16

8- حج / 38

9- بحار الانوار / ج 72 /ص 254

10- تمیمی آمدی، عبدالواحدبن محمد ،غررالحکم ،چاپ اول ،ص 231

11-مجلسی ، محمدباقر ، بحارالانوار ،ج 77،ص 89

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.