روزه داران جهنمی؟

در احکام عبادی مسائل ریز و درشتی وجود دارد که برخی از ما شاید چندان توجهی بدانها نداشته باشیم. در مورد روزه داری هم مسائلی وجود دارد که توجه به آنها کیفیت روزه ما را ارتقاء می‌دهد. یکی از این مسائل تفاوتی است که میان «صحّت» و «قبول» روزه وجود دارد. در این نوشتار می‌کوشیم مقصود از این اصطلاحات را مشخص نماییم و نقش آنها در روزه را توضیح دهیم:

واژه «صحّت» صحیح بودن است و بدان معناست که عملی درست و بدون خطا انجام شده است¹ «قبولی» به معنای پذیرفته شدن است و مقصود از آن پذیرش عملی توسط دیگری است.²

وقتی در مورد روزه گفته می‌شود: «صحّت روزه» مقصود آن است که روزه از نظر شرعی و فقهی درست بوده است و این بدان معناست که از مبطلات روزه دوری شده است.

این مبطلات که شرع برای ما معین نموده است 9 چیز است که در رساله ی فقهی علماء و مراجع به تفصیل آمده است. اگر بخواهیم روزه ی ما صحیح باشد و از «صحّت روزه» برخوردار باشیم باید مبطلات روزه را بشناسیم و از آن ها احتراز نماییم که عبارتند از: ³

1- خوردن و آشامیدن

2- جماع

3- استمناء

4- دروغ بستن به خدا و پیامبر(صلی الله علیه و آله) و جانشینان پیامبر(علیهم‌السلام)

5- رساندن غبار غلیظ به حلق

6- فرو بردن تمام سر در آب

7- باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح

8- اماله کردن با چیزهای روان

9- قی کردن

اینها مبطلات روزه هستند و ارتکاب هر یک از آنها سب می‌شود روزه‌ی ما صحیح نباشد که البته در صورت سهوی یا عمدی بودن آنها، احکام خاصی وجود دارد که قضا و کفاره را شامل می شود و تفصیل همه ی این مسائل را باید در کتاب های فقهی و رساله های عملیه جستجو نمود.

اما شرط دیگری نیز در مورد روزه وجود دارد و آن «قبولی» روزه است.

قبولی روزه به آن معناست که روزه‌ی ما مورد قبول پروردگار قرار گرفته باشد و او آن را از ما پذیرفته باشد. شاید گفته شود این شرط تفاوتی با «صحّت» روزه ندارد و روزه‌ای که صحیح باشد حتماً مورد قبول خداوند قرار می‌گیرد. باید گفت اصلاً چنین نیست. بلکه ممکن است روزه‌ای صحیح باشد اما شرایط کامل قبولی را نداشته باشد.

تفاوت شرط « صحّت» و شرط «قبولی» روزه

برای آنکه روزه‌ای مقبول درگاه الهی شود بایستی علاوه بر «صحّت» آن مسائل دیگری را نیز در مورد آن رعایت کرد. یعنی علاوه بر آن که بایستی از مبطلات روزه دوری کرد تا روزه ی ما صحیح باشد، باید یک سری شرایط دیگر را احراز نمود تا عمل عبادی ما مورد قبول خداوند واقع شود.

چه بسا روزه ای صحیح باشد امّا مورد قبول کامل درگاه الهی واقع نشود!

برای آن که روزه‌ای قبول شود باید علاوه بر شرایط صحّت یعنی دوری از مبطلات روزه، از بسیاری از گناهان و محرمات دیگر نیز خودداری نمود. در واقع بسیاری از گناهان و معاصی وجود دارند که اگرچه روزه را باطل نمی‌کنند امّا از ثواب آن می‌کاهند و سب می شوند روزه‌ی ما مقبول درگاه الهی واقع نشود! به بیان دیگر، هر گناه و معصیتی که انجام شود کمی از ثواب روزه می‌کاهد تا جایی که شاید دیگر آن روزه، روزه‌ی مقبولی نباشد و تنها بهره‌ی صاحب آن گرسنگی و تشنگی باشد. روزه‌ی چنین شخصی اگر مبطلات روزه را انجام نداده باشد، صحیح است اما قبول نه!

اصلاً کسی که با زبان روزه غیبت می‌کند یا دروغ می‌گوید یا فحش و ناسزا می‌دهد و یا تهمت می‌زند و یا ... بسیاری از گناهان دیگر را مرتکب می‌شود، شرایط قبولی روزه‌اش را بدست نیاورده است اگر چه از نظر فقهی روزه‌اش صحیح است و لازم نیست آن را قضا کند.

یکی از گناهان کبیره و زشتی که متأسفانه برخی مرتکب آن می‌شوند حتی در صورتی که روزه باشند، بدحجابی و آرایش کردن برای نامحرمان است. بر اساس فتاوای علماء و مراجع بزرگوار «اصل حجاب ضروری دین محسوب می‌شود و بی اعتنایی به آن و عدم رعایت آن معصیت و گناه است و آرایش کردن در خیابان‌ها و بیرون گذاشتن موها و استفاده از لباس‌های محرک حرام الهی است.»⁴

کسی که در حال روزه‌داری مرتکب چنین معاصی و گناهانی شود، اگر چه روزه‌اش صحیح است یعنی لازم نیست دوباره آن را قضا کند، امّا قطعاً از ثواب روزه‌ی خود بسیار کاسته است و دیگر روزه اش مقبول درگاه الهی قرار نمی‌گیرد!

اگر روزه‌ای صحیح باشد اما مقبول نباشد پیامدهایی برای صاحب آن دارد:

روزه‌اش صحیح است یعنی دیگر نمی‌خواهد آن را قضا کند و در روز قیامت، او را به خاطر نافرمانی در ترک واجب عذاب نمی کنند.

امّا چون با انجام گناهان از ثواب روزه‌اش کم شده است و دیگر مقبول درگاه الهی نیست، آن روزه نمی‌تواند صاحب خود را به درجات عالی کمالی و مراتب بهشت برساند. بلکه شاید در مواردی وزنه ی گناهان دیگر فرد آن قدر سنگین باشد که صحت روزه‌اش هم نتواند او را از آتش جهنم حفظ کند و او با ارتکاب گناهان بسیار در حال روزه داری نه تنها به بهشت نمی رسد بلکه به جهنم نیز وارد می شود!!

شرط صحت روزه غیر از شرط قبولی آن است و از گناهان کبیره‌ای که سبب می‌شود روزه‌ای حتی با شرایط صحّت، صاحب خود را از عذاب الهی نجات ندهد گناه بدحجابی و زینت برای نامحرمان است.

منابع و مآخذ

1- لغت نامه دهخدا

2- فرهنگ نامه معین

3- رساله عملیه (توضیح المسائل) بخش احکام روزه

4- مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید – ج اول-