روایت تصویری اشغال ایران در شهریور 1320

بخش سیاسی- در سحرگاه بیست و دوم ژوئن سال 1941 (یكم تیرماه 1320) نیروی زمینی ارتش آلمان، آتش سهمگین خود را در طول جبهه‌ای كه از دریای بالتیك تا دریای سیاه وسعت داشت، بر روی دشت‌های روسیه باز كرد. حمله آلمان به شوروی، ایران را به صورت حلقه ارتباطی بین انگلستان و روسیه درآورد. دولت ایران كه در موقعیت حساسی قرار گرفته بود، سعی كرد تا سیاست بی‌طرفی را كه همزمان با آغاز جنگ دوم جهانی اتخاذ كرده بود، همچنان حفظ كند.

یادداشت مشترك انگلستان و شوروی به ایران در خصوص اخراج اتباع آلمان از كشور كه حالت اولتیماتوم نیمه رسمی داشت، با این هدف به دولت ایران تسلیم شده بود كه با رد آن و یا عدم ارسال جواب از سوی ایران و در عدم نتیجه اخراج آلمانی‌ها از كشور، عذر موجهی برای متفقین فراهم آورد تا بتوانند ایران را اشغال نموده و طرح‌های خود را به مرحله اجرا درآورند.

سرانجام در سپیده دم روز سوم شهریور 1320 در حالی كه نمایندگان سیاسی دولتهای شوروی و انگلستان در تهران، به منزل علی منصور نخست‌وزیر وقت ایران رفته و هر یك یادداشتی تسلیم وی نمودند و توسل دول متبوع خود را به نیروی نظامی بر علیه ایران اعلام كردند، تجاوز ارتش‌های بیگانه به مرزهای ایران آغاز شد. نیروی هوایی شوروی در آذربایجان به بمباران شهرهای بی دفاع در شمال و مركز كشور پرداخته و یگان‌های زمینی و موتوریزه آن كشور از طریق جلفا به سمت تبریز سرازیر شده بود. در خوزستان قوای انگلیس به بنادر شاهپور و خرمشهر حمله بردند و كشتی‌های جنگی ایران را غافلگیر نمودند. این غافلگیری به حدی بود كه نیروی دریایی ایران بكلی از بین رفت و فرمانده آن نیز كشته شد. نیروی هوایی انگلیس، اهواز را بمباران كرده و ستون دیگری از نیروهای انگلیسی از قصر شیرین به سوی كرمانشاه به حركت درآمدند.

با تجاوز قوای انگلیس و روس از جنوب و شمال به كشور، رضاشاه، ارتش را به مقابله فراخواند، ولی به جز مقاومت پراكنده چند روزه، ارتشی كه هزینه سنگین آن را مردم متحمل شده بودند، طی سه روز درهم شكست و كشور به اشغال ارتش‌ شوروی و انگلیس درآمد و امرای ارشد آن با همان چادرهایی كه ممنوع شده بود، گریختند و پس از سه روز، دولت ایران تصمیم خود مبنی بر ترك مقاومت را به اطلاع سفرای كشورهای اشغالگر رساند و در مقابل از آنها خواست تا ادامه عملیات جنگی و پیشروی خود را متوقف سازند.

روز هشتم شهریور سال 1320 دولت فروغی در تهران حكومت نظامی اعلام كرد و در روز 25 شهریور، هنگامی‌كه قوای روس و انگلیس وارد پایتخت شدند و تهران را اشغال كردند، رضاشاه بی درنگ استعفا داد و عازم بندرعباس شد.

اشغال ایران كه با تهاجم نیروهای انگلیس و شوروی از جنوب و شمال خیلی سریع و آسان تحقق یافته بود تا پایان جنگ در سال 1324 ادامه یافت. این تجاوز عوارض و آثار متعددی برجای گذاشت كه بررسی و ارزیابی آنها می‌تواند بسیاری از حقایق تلخ تاریخ معاصر ایران را در آن سال‌ها روشن سازد

ورود تانكهای انگلیسی به كرمانشاه

نیروی دریایی رضاشاه در اولین روز حمله متفقین به این روز درآمد

فرماندهان ارتش نوساخته رضاشاه كه توان مقاومت چند روزه در برابر تهاجم ارتش‌های بیگانه به خاك كشور را هم نداشتند!

فرماندهان نظامی انگلیس ، روسیه و امریكا در قزوین تحت اشغال

منبع: پارسینه

تنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور