جایگاه موسیقی در جنگ نرم؟!!

یک.

دیشب و در یک گفتگوی تلویزیونی و در شبکه چهار، محمدرضا زائری، روحانی نام آشنای حوزه فرهنگ و رسانه و هنر، در گفتگو با طالب زاده، کارگردان و صاحب نظر فرهنگی، حرف های مهمی زد. او از موسیقی گفت و نگاه منفی ای که به موسیقی در کشور ما وجود دارد. زائری گفت که در لبنان، کسانی را داریم که گیتار به دست می گیرند، اما با وضو این کار را می کنند و این رفتار خودشان را هم، نوعی مبارزه علیه دشمن می دانند؛ البته او بین کسانی که گیتار را در دست می گیرند و قصدی دیگر در سر دارند هم گفت و این دو گروه را از هم جدا کرد. او از جنگ نرم حرف زد و از جایگاه موسیقی در جنگ نرم؛ جایگاهی که نادیده گرفته شده، در حالی که اهمیت فوق العاده ای دارد. البته این روحانی، اشاره هم کرد که به عنوان یک مسلمان و روحانی، از مرجع تقلید خودش تبعیت می کند؛ ولی به عنوان یک برنامه ریز فرهنگی، ناچار است که نگاهی وسیع تر داشته باشد و برای موسیقی هم برنامه ای بریزد. زائری، ماجرای قرائت متنی توسط خواننده مسیحی زن لبنان را هم تعریف کرد. او گفت که متنی در حمایت از حزب الله را این خواننده زن خواند و همیشه دوست داشت که شیخ حسن نصرالله، بتواند این قطعه را گوش کند؛ و همیشه افسوس می خورد که به واسطه معذورات مذهبی، نمی تواند این کار را بکند. و البته شیخ حسن نصرالله این ماجرا را شنیده بود و پیام داده بود که درست است که من نمی توانم این قطعه را گوش کنم، اما زحمتی که شما برای حمایت از حزب الله کشیده اید، باقی خواهد ماند و ارزشمند خواهد بود.

دو.

جایگاه موسیقی در جنگ نرم کجا است؟ جنگ نرم، جنگ فرهنگ ها و هنرها و رسانه ها است؛ نه نبرد سرب ها و تفنگ ها و موشک ها. و البته بر کسی پوشیده نیست که جریان غالب فرهنگ و هنر و رسانه معاصر، در دست غربی ها است.

البته این جریان، زمانی در دست مسلمانان بود، زمانی در دست ایرانیان باستان، زمانی در دست یونانیان باستان و ... . این، جامی است که دست به دست می چرخد و هر بار، به دست گروهی و کشوری و کشورهایی می افتد؛ درست مثل جام زرین مسابقات جام جهانی فوتبال. حرف های زائری در شبکه چهار سیما، حرف هایی از نوع جسارت و شهامت بود؛ و از نوع دغدغه. او البته اشاره کرد که امروز، وقت، وقت تعارف نیست و باید صریح سخن بگوییم؛ چرا که زمان تعارف نداریم.

سه.

به راستی که این روزها، روزهای تعارف نیست و صریح باید سخن گفت. جوانان، اقبال بسیاری به موسیقی دارند. در سطح جهانی هم، موسیقی در کنار سینما و ریاضیات و فوتبال، جزو زبان های بین المللی جدید حساب می شوند؛ زبان هایی که کشورهای مدعی تمدن و فرهنگ، باید بر آن ها احاطه پیدا کنند تا بتوانند حرف هایشان را در سطحی جهانی بزنند. زمانی درباره سینما هم این حرف و حدیث ها وجود داشت که با اهتمام سینماگران جدی و متعهد، این شائبه تا حدودی حل شد. حالا می توان به این امیدوار بود که سینما، ابزاری است در دست ما برای عرض اندام در جنگ نرم. چرا در مورد موسیقی این کار را نکنیم؟ موسیقی را هم می توان تقسیم کرد: موسیقی جدی و متعهدانه و موسیقی آزاد. چرا اتفاقی که در سینما افتاده، در موسیقی قابلیت افتادن نداشته باشد؟ حرف های زائری، به عنوان یک روحانی، در این باره بسیار مهم و کارگشا بود؛ جریانی که می تواند و باید ادامه داشته باشد.

چهار.

با نشستن و تماشا کردن، اتفاقی نخواهد افتاد. باید برخاست و در جریان کارها، مداخله کرد؛ مداخله ای کارگشا. مادامی که منتظر بنشینیم و موسیقی را به حاشیه برانیم؛ شکست خورده حوزه موسیقی خواهیم بود؛ آن هم در حالی که جوانان ما این قدر موسیقی گوش می کنند و غربی ها، ساعت به ساعت در حال تولید محصولات جدیدی در این حوزه هستند. متولیان انقلاب اسلامی، از اهداف عالیه انقلاب سخن رانده اند؛ باور کنیم که موسیقی نیز به عنوان عضوی تازه وارد و البته موثر، می تواند در مسیر این هدف های والا قدم بردارد. این کار، مستلزم پذیرش موسیقی به عنوان یک واقعیت بیرونی است؛ و بعد از پذیرش این نکته، می توان آن را گرفت و هضم کرد و به شکلی که خواست، درآورد. مساله اینجا است که ما هنوز به مرحله پذیرش نرسیده ایم. آیا موسیقی فیلم محمد رسول الله بد است؟ یا موسیقی از کرخه تا راین؟ یا موسیقی سریال حضرت علی؟ یا ده ها و صدها نمونه ناب دیگر؟ اگر بد نیست، پس چرا برای تولید بیشتر و روشمند آن ها، ساختار لازم را آماده نکنیم؟ و ساختار لازم، در سایه اصلاح نگاه ها و دیدگاه ها به دست خواهد آمد؛ همان طور که در مورد سینما، علوم بنیادین و ... مطرح شد و خوب جواب داد.

نویسنده: عیسی محمدی

گروه هنر تبیان