رفاه و آسایش در عصر ظهور

آنچه از روایات استفاده می شود این است كه در عصر طلایی ظهور حضرت حجت (عج)، مشكلات اقتصادی جامعه بشری در سـطـح كلان حل خواهد شد. رفاه و آسایش پدید خواهد آمد و عوامل سلطه بر فكر و فرهنگ و اقتصاد از بین خـواهد رفت و با زدودن فقر و تهیدستی، زمینه رشد و تكامل مادی و معنوی انسان ها فراهم خواهد شد، احــادیث و روایاتی كه رونق اقتصادی در عصر ظهور را بیان می كند، فراوان است، لذا به چند دسته از این روایات اشاره می شود :

الف: نزول بركات آسمانی

محصولات كشاورزی عمده ترین عنصر در رونق اقتصاد جوامع بشری محسوب می شود كه خود وابسته و متوقف بر نزولات آسمانی و باران های مناسب فصلی است. طبق تصریح آیات و احادیث شریفه، رعایت تقوا، احكام الهی و اجرای عدالت و برابری و رفع ستم، تبعیض و بیدادگری... نزولات آسمانی را درپی خواهد داشت، لذا در سوره نوح می خوانیم: «سپس گفتیم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید كه او آمرزنده است تا از آسمان برای شما پی درپی باران فرستد و شما را به اموال و فرزندان، مدد كند و برایتان بستان ها و نهرها بیافریند».(1)

و در آیه ای دیگر می خوانیم :

«اگر مردم آبادی ها، ایمان آورده و تقوا پیشه ساخته بودند، بركات آسمان و زمین را به روی ایشان می گشودیم» (2)

در عصر ظهور حضرت حجت (عج) با تــوجــه بــه حاكمیت اصـل عـدالـت و بـرابری و اجرای دقیق احكام الهی بركل جهان هستی، رحمت الهی و بركات آسمانی در قالب نزول باران های مناسب فصلی، تجلی بیشتری پیدا خواهد كرد و زمینه رشد محصولات كشاورزی فراهم خواهد شد.

از پیامبر گرامی اسلام نقل شده است كه : «امت من در زمان ظهور مهدی ، به نعمت هایی دست می یابند كــه پیش از آن ، در هیچ دوره ای دست نیافته بودند. در آن روزگار آسمان باران فراوان دهد و زمین هیچ رویدنی رادر دل خود نگاه ندارد.» (3)

در جمله دیگر از پیامبر اكرم(ص) می خوانیم: «در آخر الزمان در میان امتم، مهدی قیام می كند، خداوند كران تا كران قلمرو حكومت جهانی او را توسط باران، سیراب می سازد، زمین، گیاه و نبات خود را می رویاند، او اموال را عادلانه به مردم اعطا می كند و به دامداری و دامپروری و رونق اقتصادی اهمیت می دهد و امت را عظمت می بخشد.»(4)

و نیز فرموده اند: «آب ها در دولت مهدی، فراوان می شود و زمین بركات خود را چندین برابر می كند.»(5)

حضرت علی (ع) نیز راجع به رونق اقتصادی در عصر ظهور و نزول بركات آسمانی در آن دوره طلایی می فرماید :

«چون قائم قیام كند ، آسمان چنان كه باید ، باران بارد و زمین گیاه رویاند ... بــه گـونـه ای كــه زن از عـراق درآید و تا شام برود و جز بر زمین ها سرسبز گام ننهد...» (6) (مناجات :: نکته جالب دیگر این حدیث امنیت است که زنی از عراق تا شام پیاده خواهد رفت !)

ب. آبادانی زمین واستخراج منابع

در عصر ظهور حضرت حجت(عج) از یك طرف با اجرای احكام و استقرار نظام عدالت و برابری، ونابودی ظلم، ستم و تبعیض و بی عدالتی در تمامی چهره و ابعادش، زمین نیز بركات «منابع و ذخایر» خود را بدون هیچ گونه امساكی عرضه خواهد كرد. و ازطرف دیگر با پیشرفت علوم و فنون، كشاورزی و دامداری نیز رونق گرفته و محصولات شان چندین برابر خواهد شد. با توسعه علم و دانش، تمامی منابع و ذخایر روزمینی و زیرزمینی، شناسایی و كشف شده همه و همه دست به دست هم خواهند داد و درجهت تأمین رفاه و آسایش انسان، در آن عصر طلایی و رؤیایی بسیج و استخدام خواهند شد.

در حدیثی راجع به عصر ظهور می خوانیم: «انسان در عصر حاكمیت جهانی حضرت مهدی، هرآنچه از انواع دانه های زراعی بر زمین بیفشاند، هفتصدبرابر، برداشت می كند همان گونه كه خدای متعال در قرآن كریم فرموده است: «مثل آنان كه مال شان را در راه خدا انفاق كنند، به مانند دانه ای است كه از یك دانه، هفت خوشه بروید و در هر خوشه ای صد دانه باشد، و خداوند برای هركس كه بخواهد می افزاید» (7)

در جای دیگر می خوانیم: «حكومت او شرق و غرب جهان را فرامی گیرد و گنج های زمین، برای او ظاهر می شود و در سرتاسر جهان جای ویرانی باقی نخواهد ماند، مگر اینكه آن را آباد خواهد ساخت.»(8)

در عصر ظهور حضرت مهدی(عج) با كشف منابع و ذخایر زمینی و توزیع عادلانه آن، درآمد سرانه آحاد جامعه، بالا رفته و با رفع نیازهای افراد، فقر و تهیدستی، از كل جهان، رخت بربسته، غنا و بی نیازی تحقق عینی پیدا خواهد كرد.

لذا از حضرت علی(ع) نیز نقل شده است كه: «زمین آنچه در اعماق خویش دارد، برای او، بیرون دهد و همه امكانات و بركات خویش را دراختیار او گذارد.»(9) امام باقر(ع) نیز می فرماید: «زمین برای قایم ما درهم پیچیده می شود... و در روی زمین جای ناآبادی باقی نمی ماند.»(10)

ج. اخذ مالیات و استرداد ثروت های غصبی:

ازجمله اقدامات و برنامه های اقتصادی حكومت حضرت مهدی(عج) كه نقش مؤثری در ایجاد رفاه و آسایش اقتصادی و خشكاندن ریشه های فقر و محرومیت در كل جهان دارد؛ اخذ مالیات اسلامی و توزیع عادلانه آن، در بین افراد مستمند، علیل و بیمار و مستحق خواهد بود. آنگونه كه در روایات آمده است، تاركین مالیات اسلامی و مانعین از پرداخت زكات، مجازات سنگین در انتظارشان خواهد بود.

لذا در روایتی می خوانیم: «خون دوكس در اسلام هدر است، ولی این حكم را كسی اجرا نمی كند تا حضرت قایم(عج) قیام كند، یكی خون مرد زن دار زناكار است كه آن حضرت او را سنگسار می كند و دیگر خون كسی است كه از پرداخت زكات خودداری می كند. حضرت مهدی(عج) گردن او را خواهد زد.»(11)

در عصر ظهور، مالیات اسلامی به صورت دقیق، جمع آوری و كاملاً عادلانه توزیع و تقسیم می گردد و نظام طبقاتی حاكم قبل از ظهور، نابود گردیده و جامعه ای مبتنی بر معیارهای اسلامی و انسانی، به وجود خواهد آمد. جامعه ای كه درآن، با نفی تبعیض و بی عدالتی، همه از امكانات رفاهی، بهره مند خواهندشد. درعصر حكومت حضرت مهدی(عج) حقوق غصب شده انسان های مظلوم، حتی اگر در زیر دندان های انسان های ظالم و ستمگر هم باشد، گرفته شده و به صاحبان اصلی آن، مسترد خواهدشد.(12)

بذل و بخشش های خودسرانه و غاصبانه ای كــه قبل از ظهور صورت می گیرد. و عده ای ازطریق رفاقت و پارتی بازی به نان و نوایی می رسند ، در دوره حكومت حضرت مهدی (عج)، این اموال و اراضی به صاحبان اصلی آن برگردانده خواهدشد و نظام های ظالمانه و غاصبانه حاكم فعلی بر جهان ، نابود خواهدگردید.

لذا از امام صادق(ع) نقل شده است كه :

«هنگامی كه قائم آل محمد (ص) قیام كند ، قطایع از میان می رود و دیگر اقطاعی درمیان نخواهدبود.» (13)

قطایع، زمین هایی از اراضی خراجی است كه از راه امتیاز ، به نزدیكان حكام و سلاطین ، داده می شود و ایــن گــونه بذل و بخشش های خودسرانه ، موجب تشكیل طبقه ممتاز درجامعه می گردد.

آری ! حضرت حجت (عج) با قاطعیت و نظارت دقیق ، جریان اقتصادی جامعه بشری را، سرو سامان می دهد، تمام ثروت ها و ذخایر زیرزمینی و روزمینی كه در اختیارش قرار می گیرد، به صورت عادلانه، تقسیم و توزیع نموده، جلوی فعالیت های خودسرانه و آزمندانه زراندوزان دنیاطلب را می گیرد و از چپاول ثروت های مردمی و مكیدن خون انسان های مظلوم و مستضعف ، توسط افراد زالوصفت و فرصت طلب ، جلوگیری نموده و عوامل اصلی فقر ، محرومیت و كمبود را از میان برمی دارد.

از امام باقر(ع) نقل شده است كه :

«همه اموال جهان درنزد مهدی گرد آید ، آنچه در دل زمین است و آنچه بر روی زمین ، آنگاه حضرت مهدی به مردم بگوید : بیایید و ایــن اموال را بگیرید. اینها ، همان چیزهایی است كه برای به دست آوردن آن ، قطع رحم كردید. و نزدیكانتان را رنجانیدید، خون های بناحق ریختند و مرتكب گناهان شدید، بیایید و بگیرید.» (14)

در جای دیگری می فرماید :

«مهدی در سال دوبار به مردم مال بخشد و درماه دوبار امور معیشت بر آنان دهد .... تــا نیازمندی به زكات باقی نماند و صاحبان زكات ، زكاتشان را نزد محتاجان آورند ، و ایشان نپذیرند ، پس آنــان زكـات خـویش در كیسه هــا نهاده در اطراف منازل و خانه ها بگردند تـــا محتاجی را پیداكند و مردم بیرون آیند و گویند : ما را نیازی به پول شما نیست ... پس دست بخشش گشاید چنان كه تا آن روز كسی آنچنان بخشش اموال نكرده باشد.» (15)

د - اجرای عدالت اجتماعی:

از ویژگی های منحصر به فرد دوران حكومت های مهدی(عج) كه در احادیث و روایات معصومین(ع) فراوان ذكر شده و مورد تأكید و توجه قرار گرفته است، استقرار عدالت اجتماعی درتمام زوایای زندگی جامعه بشری از جمله عدالت در تقسیم بیت المال و توزیع ثروت های ملی و مردمی؛ می باشد. تعبیر «یملأالارض قسطا و عدلا كما ملئت ظلماً و جوراً» تعبیر آشنایی است كه ازطرق مختلف، در ده ها حدیث كه دوران طلایی و زندگی ساز عصر ظهور را ترسیم می كنند؛ آمده است. در پرتو اصل محبوب عدالت اجتماعی است كه نابسامانی های سیاسی، ستم اجتماعی و ظلم اقتصادی كه زائیده نظام ظالمانه تبعیض، ستم و بی عدالتی است، سامان می یابد.

طبق حدیث شریفی از امام صادق(ع) لطافت و نسیم زندگی ساز عدالت اجتماعی در عصر ظهور، تا اقصی نقاط جهان و زوایای ناپیدای منازل و خانه های مردم نفوذ كرده، مأمن و مسكن آنان را گرما وحرارت ویژه ای خواهد بخشید.» (16) و در پرتو گرما ولطافت عدالت اجتماعی و بستر مناسب آن عصر و زمان است كه دین و دنیای مردم؛ حیات انسانی و زندگی معنوی جوامع بشری، سرو سامانی گرفته و همه چیز، جان تازه ای خواهندگرفت.

فراهم آوردن رفاه و آسایش و ایجاد شرایطی كه در آن، آحاد جامعه جهانی، كتاف زندگی داشته و اضطراب و نگرانی ازاین ناحیه احساس نكنند، درسرلوحه برنامه های كاری حكومت حضرت مهدی(عج) قراردارد. حضرت با توزیع عادلانه بیت المال و درآمدها و نظارت دقیق به دستگاه های اجرایی و اقتصادی حكومت، زمینه لازم، برای رفاه و آسایش همگانی را فراهم خواهندكرد. به گونه ای كه ساكنان آسمان ها و زمین، از شرایط به وجود آمده، راضی و خشنود خواهندشد.

ابوسعید خدری می گوید: «پیامبر(ص) فرمود: به مهدی بشارت تان می دهم. او به هنگام اختلاف مردمان، ازمیان امت من ظهور خواهدكرد و ساكنان آسمان ها و زمین از او خشنود خواهندشد. او مال را درست درست تقسیم می كند. مردی پرسید: درست درست چیست؟ فرمود: میان همه به صورت مساوی(17) درحدیث دیگری می خوانم كه: مهدی(عج) میان مردم، در تقسیم اموال، به مساوات رفتار می كند به طوری كه دیگر نیازمند و محتاجی یافت نمی شود.» (18)

از مجموع آیات و روایات درخصوص عصر ظهور به این باور و استنباط می رسیم كه با حاكمیت نظام عدالت گستر آن حضرت و نزول بركات آسمان ها و زمین و نظارت دقیقت بر امور اقتصادی، معضل بزرگ فقر و محرومیت كه موثرترین عامل در بروز ناهنجاری اجتماعی، به حساب می آید، از جامعه بشری برچیده خواهدشد. و با ایجاد رفاه و آسایش موعود، پدیده های دزدی، تجاوز، بی عفتی، رشوه و اختلاس كه مولود نامیمون فقر و تهیدستی است، ازبین رفته، ترس، نگرانی، اضطراب و ناامنی، جایش را به محیط صلح، صفا صمیمیت و امنیت خواهدداد.

در آخر دونكته مهم و اساسی را یادآورمی شویم :

الـف : اگـــر راه كارهای مطرح شده عصر ظهور، در شرایط فعلی نیز ، رعایت شود ، یقینا خـیـلـی از مشكلات و نارسایی های فعلی از جـمـلـه مشكلات اقتصادی جهان ، مرتفع خواهد شد و فاصله هــای عـمـیـق و آزاردهنده طبقاتی از بین خواهد رفت. زیرا اگر در دنیای متمدن و صنعتی امروز كه اكثریت جمعیت جهان را انسان های گرسنه و برهنه تشكیل می دهند علت آن كمبود امكانات اقتصادی و فقدان ابـزار و وسایل رفاهی نیست بلكه زاییده و معلول نظام ظالمانه ای است كه فعلا بر جهان حكومت می كند. نظام ظالمانه استضعاف و استكباری كه در سـایه آن عده ای بر توسن مراد خویش نشسته اند، غرق و در تنعمات و افراط در لذائذ، آنان را به گونه ای مست و مغرور ساخته است كه دنیا را برای تاخت و تاز و جولان خویش ، كوچك و محدود می بینند و هیچ گونه مانعی را دربرابر خواسته های خویش احساس نمی كنند.

در طـرف دیـگـر عــده كثیری از انسان های فقیر و بـی بضاعت كــه حتی از تأمین مایحتاج اولیه خویش عاجز و ناتوان هستند ، صحنه های رقت انگیزی را ایجاد كرده اند كه تماشای آن، دل هر انسان منصفی را به درد می آورد. به جرأت می توان گفت یـكـی از عـمـده تــریـن علل و عوامل تراژدی تلخ دردناك انسانی معاصر، تبعیض و بی عدالتی است كه اگر روزی این دوگانگی محو و نابود شود و عدالت و برابری ، جایش را بگیرد ، یقینا اوضاع و احوال انسان و جهان ، دگرگون خواهدشد.

ب : تأمین رفاه و آسایش درعصر ظهور، بدین معنی نیست كه انسان ، گل سرسبد هستی، خلیفه خــدا در زمین، بسان حیوانات وحشی، بدون مانع و رادعی، سرگرم لهو ولعب شده و به عیش و نوش بپردازد. منزلت و جایگاه رفیع انسانی خویش را فراموش كند.

زیرا چنین تلقی و رویكردی، نه تنها با هدف خلقت انسان سازگاری ندارد بلكه در زاویه كاملا مخالف آن قراردارد. و هــدف آن اسـت كــه انـسان در فضای سالم به وجود آمده ، بدون داشتن مشكلات جانبی ، بتواند روح و روان خویش را در اقیانوس بی كران معارف الهی و انسانی ، صیقل دهد. راه سعادت و رستگاری را با دقت و سرعت بیشتری طی كند. و در نهایت لیاقت و شایستگی راه یابی درجوار حق را به دست آورد.

تنظیم: گروه دین و اندیشه تبیان

پانوشت ها :

1- نوح/ 12-10

2- اعراف/ 96

3- بحارالانوار، چاپ تهران، ج51، ص83

4- همان

5- عقدالدرر، باب7، چاپ مسجد جمكران، ص194

6- بحارالانوار، ج10، ص104

7- عقدالدرر، فصل 7، ص211

8- نهج البلاغه، خطبه 138

9- نهج البلاغه، خطبه 138

10- كمال الدین، ص331؛ بحارالانوار، ج52، ص191

11- معجم احادیث الامام المهدی، ج4، ص140؛ بحارالانوار، ج79، ص42

12- المهدی الموعود المنتظر، ج1ص.279

13- بحارالانوار، ج52، ص.309

14- غیبت نعمانی، ص.237

15- بحارالانوار، ج52، ص.390

16- بحارالانوار، ج52،ص.362

17- صافی گلپایگانی، لطف الله، منتخب الاثر، چاپ دوم، انتشارات حضرت معصومه(ع) ص.197

18- بحارالانوار، ج51، ص.88

مركز فرهنگ و معارف قرآن