اگر خودت را ساختی...

اگر خودت را ساختى و به علمت عمل کردى مى توانى در دیگران اثر بگذارى و دیگران را هم بسازى. اگر به آن چه مى دانى و مى گویى عمل نکنى علاوه بر این که حرفت اثرى ندارد عقوبت هاى دیگر هم دارى.(1) خداوند متعال به حضرت داوود (علیه السلام) وحى کرد: «إنَّ أهوَنَ ما أنَا صانِعٌ بِعالِمٍ غَیرِ عامِلٍ بِعِلمِه مِن سَبعینَ عُقُوبَةً أن أُخرِجَ مِن قَلبِه حَلاوَةَ ذِکرى؛(2) همانا آسان ترین عقوبت، از آن هفتاد عقوبتى که من در نظر گرفته ام براى عالمى که به علمش عمل نمى کند، این است که شیرینى ذکر و یادم را از قلب او خارج مى کنم».

حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند: «إنَّ أهلَ النّارِ لَیَتَأَذَّوْنَ مِن ریحِ العالِمِ التّارِکِ لِعِلمه؛(3) به درستى که اهل جهنم از بوى عالم بى عمل اذیت مى شوند.»

و همچنین فرمودند: «شبى که مرا به معراج بردند گروهى را دیدم که لب هایشان را با قیچى هاى آتشین قیچى مى کنند و دور مى افکنند، گفتم: اى جبرئیل، این ها کیستند؟ گفت: این ها خطیب ها و واعظان امت تو هستند مردم را به خوبى ها امر مى کنند و خودشان را فراموش مى کنند در حالى که قرآن را تلاوت مى کنند، آیا اینان تعقل نمى کنند؟»

اگر عالم به علمش عمل نکند، باعث مى شود که ارادت مردم نسبت به روحانیت کم شود. در نتیجه ارادتشان به اسلام کم خواهد شد. و بر عکس اگر کسى به علمش عمل کند چه؟ امام باقر (علیه السلام) مى فرمایند: «مَن عَمِلَ بِما عَلِمَ عَلَّمَه اللّهُ ما لَم یَعلَم؛ (4) هر کس به علمش عمل کند خداوند به او آن چه را که نمى داند یاد مى دهد». و باز اگر به آنچه خدا یاد داد عمل کرد باز خدا به او یاد مى دهد و همین طور در دورى بى نهایت مى افتد؛ حالا اگر طالب علمى، بسم الله، به آنچه مى دانى عمل کن؛ تا خدا بر معلوماتت اضافه کند.

اگر خودت را ساختى آن وقت به سراغ دیگران برو، و گرنه گرفتار شیطان مى شوى. تا وارد اجتماع نشده اى خودت را درست کن. حضرت امیرمؤمنان على (علیه السلام) فرمودند: «مَن نَصَبَ نَفسَه لِلنّاسِ اماماً فَعَلَیه أن یَبدَأ بِتَعلیمِ نَفسِهِ قَبلَ تَعلیمِ غَیرِهِ؛(5) هر کسى خود را پیشوا و راهنماى مردم قرار دهد باید قبل از تعلیم دیگران، اول خودش را تعلیم دهد (اول خودش را بسازد)». رابطه بین خود و خدایت را درست کن خدا هم رابطه تو و مردم را درست مى کند. حضرت على (علیه السلام) فرمودند: «مَن أصلَحَ ما بَینَه و بَین اللّهُ ما بَینَهُ و بَین النّاسِ؛10 هر کس رابطه خود و خدایش را اصلاح کند خداوند متعال هم رابطه او و مردم را درست مى کند».(6) و (7)

در پایان دستور العملی از  علامه طباطبایی، ـ این استاد اخلاق و عرفان که از فیوضاتش شاگردانی تربیت شدند که هر کدام استوانه‌ علمی اند،ـ  نقل می‌کنیم.به امید آنکه از همین امروز، برای خودسازی قدمی برداریم..

در این نامه، جوانی از محضر علامه، دستور خودسازی خواسته و آن استاد عارف جواب این جوان را در چند خط، بیان کردند.

سلام عليکم و رحمة الله و برکاته

جواني هستم 22ساله، که تنها ممکن است شما باشيد که به اين سوال من پاسخ گوييد. در محيط و شرايطي زندگي مي کنم که هواي نفس و آمال بر من تسلط فراوان دارند و مرا اسير خود ساخته اند و سبب باز ماندن من از حرکت به سوي الله شده اند. درخواستي که از شما دارم اين است که بفرماييد بدانم به چه اعمالي دست بزنم تا بر نفس مسلط شوم و اين طلسم شوم را که همگان گرفتار آنند بشکنم و سعادت بر من حکومت کند؟ لطفاً نصيحت نمي خواهم، بلکه دستورات عملي براي پيروزي لازم دارم.

دستگيري:

جوابي كه علامه در پشت همان نامه مرقوم كردند:

بسم الله الرحمن الرحيم

سلام عليكم

براي موفق شدن و رسيدن به منظوري که در پشت ورقه مرقوم داشته ايد لازم است همتي بر آورده و توبه نموده، به مراقبه و محاسبه بپردازيد.

به اين نحو که:

هر روزه طرف صبح که از خواب بيدار مي شويد، قصد جدي کنيد که هر عملي پيش آيد، رضاي خدا- عَزَّ اسْمُهُ- را مراعات خواهم کرد. آن وقت در هر کاري که مي خواهيد انجام دهيد، نفع آخرت را منظور خواهيد داشت، به طوري که اگر نفع اخروي نداشته باشد، انجام نخواهيد داد، هر چه باشد. و همين حال را تا شب، وقت خواب، ادامه خواهيد داد.

وقت خواب، چهار- پنج دقيقه اي در کارهايي که روز انجام داده ايد، فکر کرده و يکي يکي از نظر خواهيد گذرانيد، هر کدام مطابق رضاي خدا انجام يافته، شکر کنيدو هر کدام، تخلف شده استغفار کنيد و اين رَويه را هر روز ادامه دهيد.

اين روش اگر چه در بادي حال[اولِ كار]، سخت و در ذائقه نفس تلخ مي باشد، ولي کليد نجات و رستگاري است.

و هر شب، پيش از خواب توانستيد سُوَر مُسبِّحات [سوره هايي كه با تسبيح خداوند آغاز مي شوند] يعني: "سوره هاي حديد و حشر و صف و جمعه و تغابن" را بخوانيد و اگر نتوانستيد، تنها "سوره حشر" را بخوانيد و پس از بيست روز از حال اشتغال،حالات خود را براي بنده در نامه بنويسيد. ان شاءالله موفق خواهيد بود.

محمد حسين طباطبايي

منابع:

(1). حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) فرمودند: یا ابن مسعود: من تَعَلَّم العلمَ وَ لَم یَعمَل بِما فِیهِ حَشَرَه اللّه یَومَ القِیامَةِ أعمى؛ اى پسر مسعود، هر کس دانش فرا گیرد و به آن عمل نکند خداوند او را در روز قیامت نابینا محشور مى کند. (بحارالانوار، ج 77، ص 102)

(2). بحارالانوار،2، ص32.

(3). کافی،ج1، ص44.

(4). بحارالانوار، ج75. ص 189

(5). وسائل الشیعه، ج16، ص150.

(6). وسائل الشیعه، ج15، ص297.

(7). آداب الطلاب - آیه الله مجتهدی تهرانی

فرآوری: محمد حسین امین، گروه حوزه علمیه تبیان