سالروز قیام انقلابی مردم مشهد در مسجد گوهرشاد

این لباس به اصطلاح "ملی " كه هیچ نشانی از ملیت نداشت شامل كت، شلوار و كلاه پهلوی بود. پیرو همین سیاست "لباس متحدالشكل " در 17 دی ماه 1313 طرح كشف حجاب بانوان در دستور كار حكومت پهلوی اول قرار گرفت. این موضوع با مخالفت علما، و روحانیون، سران قبائل و عموم مردم روبرو شد.

آیت‌الله العظمی حاج‌آقا حسین قمی از علمای بزرگ و مشهور آن زمان كه به عنوان مرجع تقلید عام، رهبری فكری جامعه را برعهده داشت از مشهد به قصد مذاكره و گفت‌وگو با عوامل حكومت رضاخان راهی تهران شد. وی در شهر ری مستقر گردید و گروه گروه مردم به زیارت و دست بوس او می‌رفتند.

این خبر كه به رضاخان رسید وی دستور داد تا از هر گونه ورود و خروج مردم به محل استقرار ایشان جلوگیری شود و در نهایت آیت‌الله قمی در بازداشت و حبس قرار داده شد.

هنگامی كه این خبر به مردم مشهد رسید جماعت گسترده‌ای از مردم و روحانیت در مسجد گوهرشاد اجتماع كردند . برخی از خطبا بر فراز منبر به تحلیل موضوع پرداختند و در حالیكه لحظه به لحظه به جمعیت معترض افزوده می شد ، وعاظ و اهل منبر در یك برنامه تنظیم شده زوایای توطئه رضا خان را مورد بررسی و تحلیل قرار می‌دادند.

خبر این اعتراض و تحصن به رضا شاه رسید. او هم بلافاصله دستور سركوب مردم را صادر كرد و مردمی كه بر اساس مطالبات دینی‌ و مخالفت با كشف حجاب زنان و بازداشت آیت‌الله العظمی قمی در برابر عوامل حكومت مقاومت می‌كردند، با تهاجم شدید نیروهای رضا قلدر مواجه شدند.

روز 21 تیر ماه توپ‌های سنگین در خیابان روبروی مسجد گوهرشاد استقرار یافت و صدای غرش مسلسل‌ها در شهر پیچید و حرم مطهر امام رضا (ع) مورد تعرض گرفت. با یورش حكومت ،صدای "یاعلی و یا حسین‌ "ها خاموش شد و بین 2 هزار تا 5 هزار نفر از مردم متدین كشته و زخمی شدند . حدود 2 هزار نفر هم دستگیر و بازداشت شدند كه در این میان تعداد زیادی از علما به ویژه فرزند آخوند خراسانی كه از علمای به نام نیز بود دستگیر شدند. وی البته پس از مدتی تحمل زندان و تبعید به طور مشكوكی رحلت نمود.

منبع: فارس

تنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور