تبیان، دستیار زندگی
یكی از صحنه های به یاد ماندنی رمان «كلبه عمو تام»، صحنه دلخراش فروش كودكان برده سیاه پوست به شهرهای دوردست و جداكردن آنان از مادرانشان برای همیشه است. ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بانوی كوچك جنگ آفرین

گذری بر زندگی خالق رمان «كلبه عمو تام»

بانوی كوچك جنگ آفرین

رمان «كلبه عمو تام» (Uncle Tom`s Cabin) نوشته خانم هریت بیچر استو (Harriet Beecher Stowe) یكی از مشهورترین رمانهای آمریكایی است. این رمان در سال 1852 میلادی و در بحبوحه مبارزات اجتماعی برای لغو بردگی سیاهپوستان در كشور آمریكا منتشر شد. انتشار «كلبه عمو تام» شوك شدیدی به جامعه آن روز آمریكا وارد كرد و خون تازه ای را در رگهای مخالفان برده داری جریان داد.

***

خانم هریت بیچر استو در 14 ژوئن 1811 میلادی در شهر لیچفیلد ایالت كنكتیكات كشور آمریكا به دنیا آمد. لیمان بیچر، پدر او، یكی از مبلغان «كلیسای جماعتی» بود.

هریت تا 13 سالگی در یك مدرسه محلی درس خواند كه یكی از زنان همان منطقه، آن را اداره می كرد. او در 13 سالگی وارد مدرسه دختران در شهر هارتفورد شد. تعلیمات آن مدرسه، بسیار سختگیرانه بود و در آن، مفاهیم دینی مسیحیت، نقش پررنگی داشت.

پس از پایان تحصیلات، هریت به «موسسه زنانه وسترن» رفت. این موسسه را، كاترین خواهر بزرگتر هریت، در شهر سینسیناتی ایالت اوهایو تاسیس كرده بود. خانواده هریت هم در سال 1832 میلادی به این شهر مهاجرت كرده بودند.

در همین زمان، او مقالاتی را در «مجله ماهانه وسترن» و «می فلاور» منتشر می ساخت كه البته پس از ازدواج وی در بیست و پنج سالگی (سال 1836) با كشیشی به نام «كالوین الیس استو» (Calvin Ellis Stowe) ، انتشار این مقالات متوقف شد.

تا سال 1850، خانواده هریت، زندگی متوسطی را در شهر سینسیناتی می گذرانند. در این سال، همسر هریت، كرسی تدریسی را در «كالج بودویین» به دست آورد و با مهاجرت به شهر شهر كوچك برانسویك، وضع زندگی آنان تغییر كرد.

در همین زمان، علیرغم داشتن شش فرزند در حال رشد، حس نوشتن در وجود هریت دوباره شكوفا شده بود و او را رها نمی كرد. در همان زمان مساله لغو بردگی سیاه پوستان، یكی از مسائل روز جامعه آمریكا بود. حتی برادر او، هنری، یكی از فعالان این جنبش به حساب می آمد كه آشكارا برای لغو برده داری تلاش می كرد.

رمان «كلبه عمو تام» حاصل پیوند این احساس وظیفه اجتماعی و شكفتگی حس نوشتن در هریت بیچر استو چهل و یك ساله است. او پس از تصویب قانون «برده فراری» تصمیم گرفت «كلبه عمو تام» را بنویسد. این رمان در ابتدا قرار بود یك شرح حال كوتاه و مختصر باشد اما به مرور گسترش یافت و حجم بیشتری پیدا كرد.

هریت پس از انتشار این رمان، نامه های تنفرآمیز زیادی دریافت كرد. حتی درون یكی از این نامه ها، گوش بریده یك برده سیاهپوست بود.

یكی از صحنه های به یاد ماندنی رمان «كلبه عمو تام»، صحنه دلخراش فروش كودكان برده سیاه پوست به شهرهای دوردست و جداكردن آنان از مادرانشان برای همیشه است.

پس از چاپ «كلبه عمو تام»، سیصد هزار نسخه آن در همان سال اول فروش رفت و با توجه به امكانات چاپ كتاب در صد و پنجاه سال پیش، ناشران آن روزگار، شبانه روز تلاش می كردند تا نسخه های بیشتری را به چاپ برسانند و به تقاضای خوانندگان پاسخ دهند.

هریت پس از انتشار این رمان، نامه های تنفرآمیز زیادی دریافت كرد. حتی درون یكی از این نامه ها، گوش بریده یك برده سیاهپوست بود.

اما شهرت جهانی فوری هریت دور از انتظار بود. او به انگلیس و دیگر كشورهای اروپایی سفر كرد و به عنوان نویسنده ای بنام، مورد استقبال قرار گرفت. او در این كشورها سخنرانیهایی دوره ای را ایراد كرد و در میان نویسندگان قرن نوزده میلادی، جایگاه ویژه ای پیدا نمود.

در سال 1861، نه سال پس از انتشار رمان «كلبه عمو تام»، جنگ داخلی آمریكا شروع شد. جنوبیها سلاح به دست گرفتند تا با زور از برده داری حمایت كنند و در مقابل شمالیها بایستند. شمالی ها در زمینه مهمات برتری ویژه ای داشتند. 23 ایالت با جمعیتی قریب به 22 میلیون در برابر 11 ایالت با جمعیت 9 میلیون نفر صف آرایی کردند.

در اول ژانویه 1863، بیانیه مشهور «رهایی از بردگی» صادر شد و شمالیها، سیاهان فراری را در ارتش خود پذیرفتند. نتیجه جنگ داخلی آمریكا، شكست جنوبیها و در نتیجه لغو برده داری بود.

ابراهیم لینكون، رییس‌جمهور آن زمان آمریكا، در ملاقاتهایش با خانم هریت بیچر استو بارها گفته بود: «تو همان بانوی كوچكی هستی كه این جنگ بزرگ را به راه انداختی.»

هریت بیچر استو به نویسنده پركاری بدل گشت كه این زایندگی ادبی او، دو دهه ادامه داشت. اما متاسفانه هریت در اداره درآمدش توانایی زیادی نداشت و در هنگام مرگش در اول ژوئیه 1986، نشانه های زیادی از موفقیتش هویدا نبود.

در هر صورت، اثر اجتماعی رمان «كلبه عمو تام» غیرقابل محاسبه است و حتی امروزه، این رمان یكی از نمادهای فرهنگ آمریكایی به حساب می آید.

مقام معظم رهبری، در دیدار خود با مسئولان جمهوری اسلامی در 27 اسفند 1380 درباره رمان «كلبه عمو تام» فرموده اند: «امریكاییها اصولی را به عنوان اصول امریكایی معرفی می‏كنند و می‏گویند این اصول، جهان‏شمول است. این اصول، آزادی انسان، آزادی فكر، كرامت انسان، حقوق بشر و از این قبیل چیزهاست. اینها اصول امریكایی‌اند؟! مشخّصه جامعه امریكایی امروز اینهاست؟! مشخّصه حكومت امروز امریكا اینهایی است كه شما ذكر كردید؟! آیا این حكومت نبود كه بومیان اصلی سرزمین امریكا را قتل عام كرد؟ سرخپوستان امریكا را نابود كرد؟ آیا این حكومت و عوامل مؤثّر در این حكومت نبودند كه میلیونها آفریقایی را از داخل خانه‏هایشان به بردگی گرفتند و دختر و پسر جوان آنها را برای بردگی ربودند و سالهای متمادی با سخت‏ترین فاجعه‏ها با اینها رفتار كردند؟ امروز یكی از تراژدی‏ترین آثار هنری، اثری است به نام «كلبه عموتام» كه زندگی برده‏داری را در امریكا نشان می‏دهد كه شاید قریب دویست سال است كه این نوشته هنوز زنده است. واقعیّتهای امریكا این است؛ حكومت امریكا این است؛ آن مشخّصه و ممیّزه‏ای كه نظام امریكایی به دنیا نشان داده، این است؛ نه آزادی انسان، نه برابری انسان. كدام برابری؟! شما هنوز هم بین سیاه و سفید برابری قائل نیستید. همین امروز هم از نظر شما رگه سرخ‏پوستی در یك نفر آدم در هر یك از مراحل گزینش اداری یك نقطه ضعف برای او محسوب می‏شود. برابری انسانها؟! آزادی فكر؟!»

محمد سرشار

تهیه و تنظیم برای تبیان : مهسا رضایی - ادبیات