تبیان، دستیار زندگی
ایشان در کلامی از فرزند ناصالح به آلوده کننده پیشینیان خود و فاسد کننده اولاد و بازماندگان یاد می کنند .
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

از خدا فرزند زیبا بخواهیم؟

کودک

مقوله تربیت از ابتدایی ترین و اساسی ترین نیازهای زندگی بشری است و نه تنها تربیت لازمه جدایی ناپذیر زندگی که متن آن بوده و بلکه زندگی ، از گهواره تا گورش جلوه ای از آن است . انسان تنها در پرتو تربیت صحیح است که به عنوان موجودی هدفمند و اندیشه ورزبه اهداف وآرمانهای خود دست یازیده و قله رفیع سعادت مطلوب خویش را فتح می نماید ; از این رهگذر برای انسان مسلمان تربیت اسلامی ضرورتی مضاعف دارد زیرا انسانی که گردنبند مروارید دانه دین و بندگی خالق متعال رابر گردن آویخته جز در پرتو تربیت صحیح اسلامی به مدال افتخار عبودیت و تسلیم نائل نمی آید ، ازسویی دیگر چنین انسان مسلمانی برای پیمودن راه سعادت و بندگی احتیاج به الگوهای مطمئن عملی دارد تا با نصب العین قراردادن دیدگاهها و سیره عملی آنان ، هم راه صحیح بندگی و سعادت را بپیماید و هم در این وادی سریعتر گام نهد و سریعتر به مقصد نایل آید ، از این رو معصومین (علیهم السلام) که از گوهر عصمت و مصونیت از خطا و اشتباه برخوردارند . بهترین و مطمئن ترین الگوهای تربیتی بوده و ارائه دیدگاهها و کشف و عرضه سیره تربیتی آنان یک ضرورت انکارناپذیر است و در این میان ، ارائه دیدگاهها و سیره تربیتی امام علی (ع)  بر ضرورت این کار می افزاید

فرزند ناصالح نه تنها خویشتن خود را گم نموده و گوهر بندگی وانسانیت خویش را از دست می دهد ، که گاهی ممکن است پدر صالح وشایسته را به انسانی ناصالح مبدل گرداند

الف) اهمیت تربیت فرزندان :

بزرگ مربی اسلام ، علی (ع)در سخنان گهربار خود بارها و بارها از این امر مهم پرده برداشته وآثار و نتائج مثبت تربیت فرزند و پیامدهای منفی بی توجهی به آن را بیان داشته اند . بر خلاف برداشت و نگرش برخی افراد که از فرزند بیشتر به عنوان ابزاری برای پاسخگویی به نیاز عاطفی والدین ونیز عضوی برای تامین و خدمت به خانواده و مایه فخر و مباهات والدین نگریسته می شود ، امام علی (ع) به فرزند بسی فراتر ازاین نگریسته و آن را عطیه ای الهی بر شمرده اند که در پرتو توجه و تربیت والدین به رشد کافی رسیده و در پی نیکوکاری و احسان به والدین بر می آید . در نهج البلاغه آمده است که : « امام علی (ع) در تولد فرزندی تبریک گفتنی این چنین رابه دیگران توصیه نمود : «امید که بخشنده اش را سپاسگزار باشی و این عطیه الهی مبارکت باد، او به رشد دلپذیر برسد و تونیز ازنیکی و خیرش بهره مند شوی» (1)

کودک

آن حضرت درسخنی کوتاه و در عین حال عمیق و ظریف، تربیت و ادب آموزی را میراثی بی مانند تلقی نموده اند .

از دیدگاه امام مربیان ، علی (ع) ،میراثی به مانند ادب و تربیت وجود ندارد و هرگز املاک و دارایی های باقیمانده مادی ، قابل مقایسه بامیراث گرانبهای ادب و تربیت صحیح برای فرزندان نیست . واز این روست که در سخنی دیگر ، آنحضرت فرمود : «گرانبهاترین چیزی که پدران برای فرزندانشان به ارث می گذارند ، ادب است .» (2)

علی (ع) ثمره و محصول تربیت صحیح را پرورش فرزند صالح وپیامد بی توجهی به امر خطیر تربیت را «رشد یافتن فرزند ناصالح » برشمرده و برای هریک از این دو ، آثار و نتائج مثبت و منفی بیان نموده اند . از دیدگاه آن حضرت فرزند صالح مایه انس وآرامش والدین است . همچنین درسخن دیگری فرزند صالح را نیکوترین یادگار و بلکه مساوی با همه یادگارهای باقیمانده از والدین ، معرفی می نماید

از سویی دیگر آن حضرت آثار سوء و پیامدهای منفی پرورش فرزندناصالح را مورد توجه قرار داده و همه رهروان صدیق خود را از بی توجهی به تربیت صحیح فرزندان برحذر داشته است . ایشان در کلامی از فرزند ناصالح به آلوده کننده پیشینیان خود و فاسد کننده اولاد و بازماندگان یاد می کنند . (3) فرزند ناصالح نه تنها خویشتن خود را گم نموده و گوهر بندگی وانسانیت خویش را از دست می دهد ، که گاهی ممکن است پدر صالح وشایسته را به انسانی ناصالح مبدل گرداند ; علی (ع) درباره زبیر فرمود : «پیوسته زبیر مردی از ما اهلبیت (علیهم السلام) بود تا اینکه فرزند شوم و ناخلف او عبدالله بزرگ شد (و اورا از ما جدا کرد .» (4)

ایشان در کلامی از فرزند ناصالح به آلوده کننده پیشینیان خود و فاسد کننده اولاد و بازماندگان یاد می کنند .

ب) ضرورت تسریع در تربیت فرزندان از دیدگاه امام علی (ع):

برای موجوداتی که در طریق تغییر ، تحول ، رشد و تکامل هستند معمولا موسم مناسبی وجود دارد که در آن به بهترین و مناسب ترین رشد خود می رسند و آثار مورد انتظار از آنها تجلی می یابد ، گلهادر موسم بهار می رویند ،  تربیت فرزند نیز موسم مناسب خود را دارد که درآن بهتر و آسانتر به بار می نشیند . موسم مناسب تربیت ، دراوایل زندگی یعنی دوره کودکی ، نوجوانی و عنفوان جوانی است ،آنگاه که هنوز هواهای نفسانی و خواهشهای غیر انسانی به سرزمین وجود اوهجمه نیاورده ، از سوی دیگر والدین به عنوان مهمترین مربیان فرزندان خود نیزهمیشه فرصت و حوصله تربیت که امری ظریف و در عین حال پیچیده است را ندارند علی(ع) خطاب به امام حسن مجتبی(ع) می فرماید: پس به ادب آموختنت پرداختم پیش از آنکه دلت سخت شود و خردت هوایی دیگر گیرد . . .» (5)

ج) هدف نهایی از تربیت فرزند :

در نظام تربیتی اسلام بحث اهداف از کلیدی ترین مباحث بوده وجایگاه مهمی در آن دارد چرا که بدون داشتن هدف و تعیین آن ،امکان برنامه ریزی و نیز ارزیابی فعالیتهای تربیتی به آسانی ممکن نیست .اکنون سوال این است که در نظام تربیتی اسلام هدف از تربیت چه باید باشد ؟ از دیدگاه بزرگ مربی اسلام ، علی (ع)هدف از داشتن فرزند و تربیت آن چیست ؟

با نگاهی به دیدگاهها و سیره تربیتی علی (ع) آشکار می شود که در نظام تربیت اسلامی هدف نهایی از تربیت ، رسیدن فرزند به مقام اطاعت وعبودیت الهی است ، هدف نهایی ، تربیت انسانی است که مطیع پروردگار و تسلیم درآستان او باشد . مرحوم ابن شهرآشوب به سند خود از آن حضرت نقل می کندکه فرمود : «من از خداوند خویش طلب فرزندان زیبا چهره ونیکوقامت ننموده ام ، بلکه از پروردگارم خواسته ام تا فرزندانم مطیع او باشند و از او بترسند تا اینکه وقتی با این صفات به آنها نظر افکنم مایه چشم روشنی من باشند .» (6)

پی نوشت

1- نهج البلاغه، قصارالحکم، شماره 354 و عبدالمجید معادیخواه،فرهنگ آفتاب، ج 7،ص 3902.

2- خوانساری، محمد، شرح غررالحکم و دررالکلم آمدی،  ج 3، ص 438. (خیر ما ورث الآباء الابناء الادب).

3- همان، (ولد السوء یعر السلف و یفسد الخلف).

4- نهج البلاغه، قصار الحکم، شماره 453

5- نهج البلاغه، نامه 31، با استفاده از ترجمه نهج البلاغه اثردکتر سید جعفر شهیدی، ص 297.

6- مجلسی،محمد باقر، بحار الانوار، ج 104، ص 98.

مجله کوثر

خانواده و زندگی- تنظیم و تغییر برای تبیان: کهتری

در همین زمینه می توانید کتاب " تربیت فرزند در اسلام" از فروشگاه اینترنتی تهیه بفرمایید. همچنین در انجمن های تبیان امکان گفتگوی شما در مورد روش های تربیت دینی می باشد.

مقالات مرتبط

عاشقترش کنید

تربیت و آموزش دینی كودكان

در قلبش حک کنیم

اگر می خواهید دوست خدا شود

تکیه گاهی مطمئن در دورانی حساس

دانه دانه های دین

پله پله ، تا آسمان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.