علت مرگ ناگهانی ورزشکاران چیست؟
با توجه به افزایش تعداد مرگ ناگهانی در ورزشکاران حرفه‌ایی این سوال به ذهن می‌رسد که چگونه فعالیت بدنی که همواره عاملی برای سلامتی معرفی شده است، منجر به مرگ افراد می‌شود.
تحقیقات افزایش برخی فاکتورهای خطر، ایجاد کننده‌ی سکته‌ی قلبی را در ورزشکارانی که سخت تمرین می‌کنند مشاهده کرده‌اند و این خود می‌تواند یک زنگ خطر باشد.
سمانه خلیق‌فر، کارشناس ارشد فیزیولوژی ورزش در پایان نامه تحصیلی خود آورده است: گاه ورزش و فعالیت بدنی می‌تواند منجر به مرگ ناگهانی شود، هر چند مرگ ناگهانی در ورزشکاران هنگام فعالیت بدنی پدیده‌ای نادر است اما، با توجه به مشهور بودن و محبوبیت ورزشکاران بین اقشار مختلف جامعه از بعد تبلیغاتی وسیعی برخوردار است. مرگ یک جوان محبوب از جمع ورزشکاران که به عنوان سالم‌ترین قشر جامعه شناخته می‌شوند، آن هم هنگام مسابقه‌ی ورزشی مهم، توجه و تاسف بسیاری را به خود جلب می‌کند.
نخستین مرگ ناگهانی ثبت شده مربوط به یک ورزشکار رشته‌ی ماراتون در سال 490 قبل از میلاد است. در سال 1993 هم یک بازیکن رشته بیسبال در 56 سالگی بر اثر سکته‌ی قلبی درگذشت. در حالی که بیشتر موارد مرگ ناگهانی در سنین زیر 30 سالگی اتفاق می‌افتد.
با توجه به اینکه به نظر می‌رسد افرادی که میزان آ‌مادگی قلبی بالاتری دارند باید آسیب‌ها و بیماری‌های قلبی کمتری داشته باشند، حال این سوال به ذهن می‌رسد که چرا ورزشکاران دچار ایست قلبی می‌شوند؟
NT-proBNP، عاملی است که از قلب ترشح می‌شود و در افراد مبتلا به نارسایی قلبی مقدار آن افزایش می‌یابد. NT-proBNP در پاسخ به اضافه بار، مشکلات قلبی، کشش میوسیت‌ها و... ترشح شده و چگونگی کارکرد قلبی را مشخص می‌کند.
قایقرانان تیم ملی سه نوبت در روز و با شدت 75 تا 80 درصد ضربان قلب بیشینه به مدت یک ساعت پارو می‌زنند و براساس این فشار و مدت زمان تمرین این احتمال وجود دارد که دچار اختلال در عملکرد قلبی شوند
این فاکتورها هنگام اختلال در عملکرد قلبی به صورت پایدار و ناپایدار از بطن چپ به سرم خون ترشح می‌شود. عدم تعادل در این نورهورمون در طولانی مدت باعث افزایش تصلب بافت بطن چپ، اتصاع بطنی آریتمی، کم خونی، بیماری قلبی، کلیوی، ریوی و.... می‌شود.
همچنین، CK-MB و CTnT از قلب ترشح شده و وقتی فرد دچار آنفاکتوس شده و یا نزدیک به شرایط سکته است این آنزیم افزایش می‌یابد.
به نظر می‌رسد ورزشکارانی که در اواسط فصل تمرین بوده و یا در فصل مسابقه قرار دارند حجم بار کاری بالایی را تحمل می‌کنند وغلظت شاخص‌های ذکر شده در آنها افزایش می یابد. تحقیقات صورت گرفته افزایش این شاخص‌های خطر را روی دوندگان ماراتون و سه‌گانه با تناقض، نشان داده که حتی این افزایش تا سه ساعت بعد از اتمام فعالیت ورزشی هم وجود دارد که می‌تواند نگران کننده باشد و احتمال بروز سکته را افزایش می دهد.
قایقرانان تیم ملی سه نوبت در روز و با شدت 75 تا 80 درصد ضربان قلب بیشینه به مدت یک ساعت پارو می‌زنند و براساس این فشار و مدت زمان تمرین این احتمال وجود دارد که دچار اختلال در عملکرد قلبی شوند. در پرسش نامه‌های اولیه هم بعضی ورزشکاران از کم خونی، تنگی نفس، دردهای عضلانی دستی شکایت کرده‌اند.
در این تحقیق در سه نوبت قبل از تمرین، بلافاصله بعد از فعالیت و سه ساعت بعد از اتمام فعالیت از قایقرانان مرد تیم ملی حاضر در اردو نمونه‌ی خونی گرفته شد.
میزان NT-proBNP در این ورزشکاران از میزان پایه افزایش یافت و تا سه ساعت بعد این میزان همچنان بالا باقی مانده بود و با یک سرعت کم افزایش می‌یافت. اما، میزان CTnT هیچ تغییری نکرد.
از طرفی، مقدار NT-proBNP کمتر از 880 کیلوگرم در میلی‌متر برای مردان کمتر از 50 سال طبیعی است اما، این مقدار در چند تن از قایقرانان تیم ملی بالاتر از حد طبیعی بود که می‌تواند یک زنگ خطر برای بروز مشکلات قلبی در این افراد باشد. اما، چون از لحاظ آماری باید این افراد را کنار بگذاریم نتایج کلی، اختلال قلبی را در قایقرانان مرد تیم ملی نشان نداد.
افزایش دو آنزیم باعث می‌شود فرد دچار سکته و مرگ شود و اگر شرایط تمرین درست نبوده و فشار تمرین بیش از حد باشد این آنزیم‌ها افزایش می‌یابند. محققان بعد از آنکه جسد فوتبالیست‌های مردی را که دچار مرگ ناگهانی شده‌اند را کالبد شکافی کردند متوجه شدند که این آنزیم‌ها در آنها افزایش یافته است.
در ورزش‌هایی چون قایقرانی که شرایط سنجیدن عملکرد قلبی ورزشکاران در شرایط تمرینی وجود ندارد، مربیان می‌توانند برای بررسی اینکه آیا تمرینات آنها قلب ورزشکاران‌شان را تهدید می‌کند با گرفتن نمونه از این فاکتور استفاده کنند و به این ترتیب مانع از ابتلا آنها به بیماری‌های قلبی شوند.
تنظیم:سعید آقازاده
