دژ اسدخان پشت درهای میراث فرهنگی

دژ 20 هکتاری اسدخان که بر فراز قلعه ای در دامنه رشته کوه زاگرس مشرف به دشت مخملی در اندیکای خوزستان قرار دارد، این روزها در انتظار ثبت شدن در آثار ملی به سر می برد. این دژ که قدمت آن به پیش از دوره اسلامی می رسد بنایی بازمانده از دوره ساسانی است که آن را "دژ ملکان" نیز می نامند و خوشبختانه به دلیل صعب العبور بودن مسیر آن، تنها 20 درصد از بنا دستخوش تخریب و ویرانی شده است. مصالح به کار رفته در این دژ پرهیبت، سنگ و گچ است که می توان با اندکی ترمیم و بازپیرایی آن را به عنوان یکی از جاذبه های توریستی این نقطه از کشور در آورد.

این دژ با وجود ویژگی ها و خصوصیات تاریخی و منحصر به فردی که داراست هنوز هم در فهرست آثار ملی کشور به ثبت نرسیده و به همین دلیل اعضای انجمن دوستداران میراث فرهنگی اندیکا با پیگیری مراحل ثبت این دژ در فهرست آثار ملی هم اکنون پرونده آن را به اداره کل میراث فرهنگی خوزستان برای ثبت ملی فرستاده اند. در صورت انجام مراحل ثبت این اثر در فهرست آثار ملی می توان امید داشت که شرایط برای انجام مراحل مرمت و حفاظت از دژ اسدخان در دستور کار سازمان میراث فرهنگی کشور قرار گیرد.

این بنا که بخشهای زیادی از آن به شکل دو طبقه ساخته شده در پنج کیلومتری " بنه وار " در مرز اندیکا و لالی واقع شده است و به دلیل دارا بودن موقعیت استراتژیک مقر حکومت محلی خوانین بختیاری بود، در دوران اتابکان لر نیز این دژ مقر حکومت اتابکان  بوده است. پس از انقراض حکومت اتابکان، خانواده ای از قوم آسترکی بختیاری مقر و حکومت خود را به بنه وار منتقل کرد که از این دژ 6 کیلومتر فاصله داشت. در دوران قاجار نیز "اسدخان بهداروند" در این دژ حکومت می کرد و علت نام گرفتن آن با عنوان دژ اسدخان نیز همین مسئله است.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان در رابطه با دژ اسدخان و دلایل اهمیت آن به مهر می گوید: این دژ به دلیل موقعیت مهم و چشم انداز زیبا و همچنین بناهایی که پس از این همه مدت همچنان محکم و استوار سر پا مانده است نیازمند توجه بیش از پیش است. مجتبی کهستونی همچنین با اشاره نوشته یک دیپلمات و سفرنامه نویس انگلیسی در باره دژ اسدخان می افزاید: "ملایارد" دیپلمات انگلیسی که چند سال پس از مرگ اسدخان و در هنگام حکومت جعفرقلی خان فرزند اسدخان از این دژ دیدن کرده است در سفرنامه خود به توضیحات مفصلی از معماری شگفت انگیز این دژ می پردازد.

در تیرماه سال 88  پروژه مطالعاتی طرح مرمت و احیای مجموعه اسدخان از سوی سازمان میراث فرهنگی در حال اجرا بود که البته تاکنون نتایج آن منتشر نشده است. با توجه به مجموعه ویژ گیهایی که دژ اسدخان از آنها برخوردار است به نظر می رسد جای آن در فهرست آثار ثبت شده ملی خالی باشد.

گروه گردشگری تبیان- الهام مرادی