میزان ضرورت وحدت حوزه و دانشگاه

توافق دو نهاد بر سر موضوعات مختلف و عموماً جنجال برانگیز بسیار اندک است اما حوزویان بیش از دانشگاهیان به وجود توافق بالابر سر اینگونه مسائل اعتقاد دارند.

قسمت پایانی از مقاله نگرش حوزه و دانشگاه به یکدیگر

نگرش دو نهاد نسبت به صفات و توانایی های همدیگر

9/49 درصد حوزویان و 21 درصد دانشگاهیان، افراد نهاد مقابل را در حد زیاد، آگاه به مسائل روز می دانند.

6/31 درصد حوزویان و 9/36 درصد دانشگاهیان میزان دینداری افراد نهاد مقابل را در حد زیاد دانسته اند.

7/46 درصد حوزویان و 8/11 درصد دانشگاهیان، افراد نهاد مقابل رادر حد زیاد در اداره کشور توانا ارزیابی کرده اند.

6/36 درصد حوزویان و 3/26 درصد دانشگاهیان، افراد نهاد مقابل را در زمینه هدایت فکری جامعه در حد زیاد توانا ارزیابی کرده اند.

5/33 درصد حوزویان و 8/15 درصد دانشگاهیان، افراد نهاد مقابل را در حد زیاد واجد صفات اخلاقی مثبت ارزیابی نموده اند.

3/53 درصد حوزویان و 8/38 درصد دانشگاهیان نقش افراد نهاد مقابل را در رویدادهای تاریخی گذشته کشور در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

میزان شکاف دو نهاد

1/57 درصد حوزویان و 8/72 درصد دانشگاهیان میزان شکاف موجود میان دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

فاصله اجتماعی ¾ درصد حوزویان و 8/55 درصد دانشگاهیان نسبت به افراد نهاد مقابل در حد زیاد بوده است.

6/36 درصد حوزویان و 5/15 درصد دانشگاهیان، توافق کلی دو نهاد بر سر مسایل مختلف را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

89 درصد حوزویان و 3/37 درصد دانشگاهیان وجود نهاد مقابل رادر حد زیاد ضروری می دانند. 1/72 درصد حوزویان و 6/22درصد دانشگاهیان با نهاد مقابل خود رابطه داشته اند.

1/85 درصد حوزویان و 7/46 درصد دانشگاهیان تمایل دارند با نهاد مقابل خود رابطه داشته باشند.

عوامل جدایی دو نهاد

7/34 درصد حوزویان و 5/26 درصد دانشگاهیان، تأثیر دین گرایی حوزه و دنیاگرایی دانشگاه بر جدایی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

7/38 درصد حوزویان و 8/38 درصد دانشگاهیان تأثیر تفکیک سازمانی حوزه و دانشگاه بر جدایی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

2/46 درصد حوزویان و 8/66 درصد دانشگاهیان تأثیر تمایلات سیاسی متفاوت حوزه و دانشگاه بر جدایی دو نهاد را در حد ارزیابی کرده اند.

7/42 درصد حوزویان و 2/60 درصد دانشگاهیان، تأثیر عدم پذیرش همدیگر به عنوان همکار در انجام فعالیت های اجتماعی را بر جدایی دو نهاد در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

4/40 درصد حوزویان و 6/60 درصد دانشگاهیان، تأثیر تفاوت اهداف و آرمانهای حوزه و دانشگاه بر جدایی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

6/82 درصد حوزویان و 5/34 درصد دانشگاهیان، تأثیر توطئه دشمنان بر جدایی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

میزان ضرورت و امکان وحدت دو نهاد

88 درصد حوزویان و 8/42 درصد دانشگاهیان، ضرورت وحدت حوزه و دانشگاه را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

8/60 درصد حوزویان و 5/17 درصد دانشگاهیان امکان پذیر بودن وحدت حوزه و دانشگاه را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

عوامل مؤثر بر نزدیکی دو نهاد

7/89 درصد حوزویان و 5/65 درصد دانشگاهیان، تأثیر پایبندی حوزه و دانشگاه به دین اسلام بر نزدیکی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

5/50 درصد حوزویان و 7/15 درصد دانشگاهیان، تأثیر ورود دروس حوزوی به دانشگاه بر نزدیکی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند. 46 درصد حوزویان و 2/45 درصد دانشگاهیان، تأثیر ورود دروس دانشگاهی به حوزه بر نزدیکی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

6/68 درصد حوزویان و 3/25 درصد دانشگاهیان تأثیر ورود روحانیون به دانشگاه را بر نزدیکی دو نهاد در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

6/62 درصد حوزویان و 6/35 درصد دانشگاهیان، تأثیر تأسیس رشته های حوزوی در دانشگاه بر نزدیکی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

3/52 درصد حوزویان و 9/39 درصد دانشگاهیان، تأثیر اسلامی کردن دانشگاه ها بر نزدیکی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

9/59 درصد حوزویان و 3/45 درصد دانشگاهیان تأثیر مشارکت یکسان حوزویان و دانشگاهیان در فعالیت های اجتماعی را بر ندزکی دو نهاد در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

8/71 درصد حوزویان و 3/63 درصد دانشگاهیان تأثیر چشم پوشی از معایب یکدیگر و پرهیز از وارد کردن اتهام بر نزدیکی دو نهاد را در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

6/68 درصد حوزویان و 3/25 درصد دانشگاهیان تأثیر ورود روحانیون به دانشگاه را بر نزدیکی دو نهاد در حد زیاد ارزیابی کرده اند.

یافته های پژوهش در زیر گروه ها

نگرش حوزویان (2/37) از نگرش دانشگاهیان (1/9) مثبت تر است.

نگرش زنان دانشگاهی (1/94) از مردان دانشگاهی (1/88) مثبت تر است.

نگرش افراد بالای 50 سال دانشگاهی (2/80) مثبت تر از افراد 25 تا 50 سال دانشگاهی (2) و نگرش این دو دسته، از افراد زیر 25 سال دانشگاهی (1/87) مثبت تر است.

نگرش متأهل های دانشگاهی (2) از مجردهای دانشگاهی (1/87) مثبت تر است.

نگرش استادان دانشگاه (2/05) از نگرش دانشجویان (1/88) مثبت تر است.

نگرش افراد با تحصیلات کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه (1/98) از افراد با تحصیلات کارشناسی در دانشگاه (1/95) مثبت تر و تحصیلات این دو گروه از افراد با تحصیلات کاردانی دردانشگاه (1/8) مثبت تر است.

بحث و نتیجه گیری

با مرور یافته های فوق می تون چنین نتیجه گرفت که فاصله نگرش های حوزویان و دانشگاهیان زیاد است. در این میان حوزویان تمایل بیشتر و دانشگاهیان تمایل کمتری برای نزدیک شدن به نهاد دیگر از خود نشان داده اند. مناسبات و ارتباطات حوزه و دانشگاه در سطح پایینی است و در اینجا نیز حوزویان بیش از دانشگاهیان (به انحاء مختلف) به نهاد مقابل خود مراجعه نموده اند. حوزویان با اغماض بیشتری دانشگاهیان را برای ورود به عرصه پژوهش در زمینه مسائل دینی دارای صلاحیت می دانند اما دانشگاهیان با سخت گیری به چنین امری تن می دهند و کمتر حاضرند حوزویان به عرصه دانشگاهی گام بگذارند.

حوزویان بیش از دانشگاهیان نقش افراد مقابل را در رویدادهای تاریخی گذشته، در حد زیاد ارزیابی کرده اند. توافق دو نهاد بر سر موضوعات مختلف و عموماً جنجال برانگیز بسیار اندک است اما حوزویان بیش از دانشگاهیان به وجود توافق بالابر سر اینگونه مسائل اعتقاد دارند.

دانشگاهیان، بیش از حوزویان به وجود شکاف و کمتر از حوزویان به ضرورت رفع این شکاف و امکان پذیر بودن آن اعتقاد دارند. در زمینه مسائل موثر بر جدایی دو نهاد نیز نظر دو نهاد دارای تفاوت بسیار معناداری است.

فاصله اجتماعی دونهاد نیز بسیار زیاد است به طوری که تفاوت نظر دو نهاد گاه از حدود دو برابر می گذرد یعنی اگر به عنوان مثال 40 درصد دانشگاهیان حاضر به تعامل در زمینه خاصی با حوزویان باشند، 80 درصد حوزویان حاضر به چنین کاری هستند. برای نزدیکی بیشتر دو  نهاد نیز عوامل مختفی به پاسخگویان ارائه شده ولی توافق قابل قبولی بر سر موارد مذکور وجود نداشت.

نگاهی به تقابل گروه هایی که نظرات مخالف هم داشته اند برای تحلیل چشم انداز وحدت دو نهاد شاید مفید باشد.  همان گونه که در سطور بالا اشاره شد افراد دانشگاهی مسن تر در مقایسه با افراد جوان تر، دانشگاهی های متأهل در مقایسه با مجردها، اساتید در مقایسه با دانشجویان دانشگاهیان دارای تحصیلات بالا در مقایسه با افراد دارای تحصیلات پایین، حوزویان مسن‌تر در مقایسه با افراد جوان‌تر، حوزویان متأهل در مقایسه با مجردها، مدرسین در مقایسه با طلاب، نگرش مثبت تری نسبت به افراد نهاد مقابل دارند. به طور خلاصه باید گفت با افزایش سن وتحصیلات، نگرش نسبت به نهاد مقابل مثبت تر شده است. این گروه ها نگرششان عمدتاً مبتنی بر تجارب و واقعیت های موجود است و کمتر براساس احساسات قضاوت می کنند. پس عدم شناخت کافی باعث اظهارنظرهای غیردقیق و ناصواب می شود که با افزایش سن، تحصیلات و تجربه، قضاوت ها مثبت تر می گردد. افزایش شناخت و مثبت شدن نگرش با گذشت زمان و تعامل بیشتر دو نهاد به دست می آید از این رو پیشنهاد می شود در این راستا به موارد زیر توجه شود:

ـ تشکیل نهادها یا موسسات علمی و اجرایی مشترک

ـ برگزاری همایش علمی با شرکت اعضای دو نهاد

ـ تشکیل شوراها و انجمن های علمی با شرکت طرفین

ـ تدریس و تحصیل روحانیون در دانشگاه و دانشگاهیان در حوزه

ـ نقد منصفانه طرفین به صورت مستدل و علمی و پرهیز از هتک حرمت طرفین

ـ تجلیل از نخبگان دانشگاه از سوی حوزه و تجلیل از نخبگان حوزه از سوی دانشگاه

نقش صدا و سیما در نزدیکی این دو نهاد با تدوین برنامه ها، برگزاری میزگردها و سایر فعالیت های مشترکع برای تغییر ذهیت های موجود مبنی بر فاصله زیاد میان دو نهاد، قطعاً بسیار موثر و سودمند است. بنابراین تأکید یک سوه بر تغیر ذهنیت یا عینیت هرگز کافی نیست و منجر به نزدیکی حوزه و دانشگاه نمی‌شود.

منبع:فصل نامه تخصصی راهبرد فرهنگ شماره سوم محققان:اصغر احمدی عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی و دکتر سید رضا افشانی استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد    تنظیم:نقدی-حوزه علمیه تبیان