تبیان، دستیار زندگی
برای اندازه گیری دقیق از ابزارهای ویژه ای استفاده می شود که بسیاری فراخور همه انواع اندازه گیری هستند. رایجترین آن ها عبارتند از:...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ابزارهای اندازه گیری (خط کش قسمت اول)

دانش پژوهان عزیز، یکی از مهارت های پرکاربرد که در بسیاری از پروژه ها مورد استفاده قرار می گیرد، مهارت استفاده از اندازه گیری خط کش است که در زیر توضیحاتی در مورد آن ارائه می شود.

برای اندازه گیری دقیق از ابزارهای ویژه ای استفاده می شود که بسیاری فراخور همه انواع اندازه گیری هستند. رایج ترین آن ها عبارتند از:

1.‏ خط کش

2. گونیا

3. کولیس

4. پرگار تقسیم

5. زاویه سنج

6. شیب سنج

هر یک از این ابزارها دارای انواع گوناگونی است. ابزارهای اندازه گیری به طور کلی در دو دسته طبقه بندی می شوند:

1.‏ خطی

2. زاویه ای

خط کش ها:

انواع گوناگون خط کش های ماشین کاری در دسته های زیر طبقه بندی می شود:

1.‏ صاف

2. فنری

3. زبانه دار

4. گیره دار

5. کولیس

6. شیاری

7. اِشل

این خط کش ها همه از فولاد آبداده ساخته می شوند و تقسیمات اندازه با دقت بسیار روی آنها حک می شود. تقسیمات خط کش انواع بسیار دارد و خط کش ها با طول های گوناگون ساخته می شوند. ضخامت خط کش های فولادی بسته به طول آنها دامنه ای از 4/0 تا 2/1 میلیمتر را در بر می گیرد. خط کش فولادی 15 سانتی ساده معمول ترین نوع خط کش است. در خط کش های اینچی هر اینچ به 8 و نیز 16 قسمت و در خط کش های میلیمتری هر سانتیمتر به 10 و نیز 20 قسمت تقسیم می شود. چگونگی تقسیم بندی های کوچکتر در شکل زیر نشان داده شده است. با توجه به ارقام و علایم ، مشاهده می شود که در لبه پایین خط کش تقسیمات اندازه 20 به 20 شماره گذاری شده است.

خط کش قسمت اول )ابزارهای اندازه گیری

شکل 1    خط کش 15 سانتی متری فولادی آبداده با تقسیم بندی هایی که خواندن اندازه های کوچک را نیز آسان می سازد. شکل پشت و روی خط کش یکسان است.

هنگام اندازه گیری با خط کش فولادی به جای قرار دادن انتهای خط کش بر روی لبه قطعه کار بهتر است نشان تقسیم بندی یک سانتیمتر در لبه قرار گیرد؛ همچنین خط کش باید موازی با لبه قطعه کار باشد ضمناً فراموش نکنید که از عدد خوانده شده باید یک سانتیمتر کم شود. هنگام منطبق کردن نشان سانتیمتر بر روی لبه قطعه کار باید دقت شود که لبه قطعه کار درست روبروی نقطه میانی خط نشان 1 سانتیمتر خط کش قرار گیرد. گرچه خطوط تقسیم بندی خط کش های ماشین کاری از خط کش های معمولی بسیار دقیق تر و ظریف تر است ولی به هر حال نمی توان آن ها را بدون پهنا حک کرد. البته پهنای این خطوط برای بهتر دیدن اندازه ها لازم است.

خط کش قسمت اول )ابزارهای اندازه گیری

شکل 2   اندازه گیری یک قطعه تخت با خط کش . بعضی از ماشین کاران به جای کم کردن یک سانتیمتر از اندازه خوانده شده تعداد اندازه های موجود بر روی خط کش را می شمارند.

خط کش قسمت اول )ابزارهای اندازه گیری

شکل 3   خط تقسیم بندی 1 سانتیمتر و نیز خطوط میان نشانه های 1و2 بزرگ نمایی شده است. به پهنای خطوط تقسیم ونیز لزوم قرار دادن صحیح خط کش برای جلوگیری از بروز هرگونه خطا در اندازه گیری توجه کنید.

از خط کش فولادی برای اندازه گیری قطر درونی قطعات استوانه ای نیز استفاده می شود. برای جلوگیری از بروز خطا در خواندن اندازه لبه خط کش را نباید زیاد در درون استوانه فرو بُرد. با حرکت دادن خط کش به طرف جلو و عقب در امتداد قوسی کوچک اندازه های مختلفی به دست می آید که بزرگ ترین آنها اندازه صحیح قطر درونی استوانه است.

خط کش قسمت اول )ابزارهای اندازه گیری

شکل 4    روش اندازه گیری قطر درونی با استفاده از خط کش فولادی.

برای اندازه گیری قطر درونی مقاطع گرد باید خط کش را روی سطح مقطع آن قرار داد و باز از خط نشان تقسیمات خط کش استفاده کرد. با جلو و عقب راندن خط کش در امتداد قوسی کوچک بزرگ ترین اندازه ای که خوانده می شود اندازه قطر بیرونی قطعه است.

برای اندازه گیری عمق سوراخ بهتر است از دو خط کش استفاده شود یکی از آنها و یا یک تیغه صاف به گونه ای در انتهای قطعه کار قرار می گیرد که خط تقسیم بندی خط کش دیگر دقیقاً بر روی تیغه آن قرار گیرد.

خط کش قسمت اول )ابزارهای اندازه گیری

شکل 5   روش اندازه گیری قطر بیرونی مقاطع گرد با استفاده از خط کش فولادی.

خط کش قسمت اول )ابزارهای اندازه گیری

شکل 6    استفاده از دو خط کش برای اندازه گیری عمق سوراخ.

در این حالت عمق سوراخ را می توان به دقت از روی خط کش اندازه گیری دوم خواند. البته برای این منظور استفاده از خط کش فولادی و سطح صاف نتیجه دقیقتری به دست می دهد.

خط کش قسمت اول )ابزارهای اندازه گیری

شکل7   اندازه گیری عمق سوراخ با استفاده از خط کش فولادی و سطح صاف.

یکی دیگر از موارد استفاده خط کش فولادی اندازه گیری فاصله میان دندانه های پیچ (گام) در هنگام پیچ تراشی با ماشین تراش است. برای این منظور خط کش را موازی با محور قطعه کار قرار دهید و تعداد دندانه ها را در یک اینچ بشمارید.

خط کش قسمت اول )ابزارهای اندازه گیری

شکل 8   اندازه گیری گام دندانه های پیچ با استفاده از خط کش فولادی.

نخستین دندانه ای که باید شمرده شود همان نخستین دندانه ای است که درست در طرف راست خطِ تقسیم بندی خط کش قرار دارد.

ادامه دارد....

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: پوریا میرعشقی

تنظیم : طیبه موسیوند