ما و موسی 4

قسمت پیشین را اینجا ببینید

5- داشتن همكار

«و اجعل لى وزيرا من أهلى هرون أخى؛ وزيرى از خاندانم براى من قرار بده؛ برادرم هارون را.»

چنانچه گذشت انسان موجودي اجتماعي است و در در روابط اجتماعي و سياسي خود علاوه بر داشتن امكانات و ابزار فردي نيازمند به همكار و همياري از همنوعان خود است تا او را در رسيدن به اهداف و بار سنگين مسؤوليت‌ها و تحمل مشكلات ياري كنند تا زير بار آنها كمر خم نكند. انسانها چون داراي استعدادها و توانايي‌هاي مختلفي هستند در كنار يكديگر و با كمك به هم مي‌توانند زندگي بهتر را رقم بزنند بنابراين هر فردي به ديگران نيازمند است؛ انبياي الهي نيز در مسؤوليت و رسالت خود از اين قاعده مستثني نيستند؛ لذا حضرت موسي(ع) از خداوند وزير و همكار طلب مي‌كند، چون مبارزه با طاغوت و اداره حكومت و مسائل سياسي به تنهايي ممكن نيست. در تفسير نمونه واژه وزير چنين معنا شده است: «وزيـر: از مـاده وزر در اصـل به معنى بار سنگين است، و از آنجا كه وزيران بسيارى از بارهاى سنگين را در كشوردارى بر دوش دارند اين نام بر آنها گذارده شده است. و نيز كلمه وزير به معاون و ياور اطلاق مى شود.»[1]

با اين وجود در مسئله كارآمدي تبلیغ داشتن همكارِ همفكرِ پر توان بسيار مهم است و زمينه استفاده از استعدادها و ظرفيت ها و توانايي هاي مختلفي كه در انسان نهفته است را پيدا مي‌كند. پس كسي كه داراي همفكران و گروه منسجم و مقتدري باشد از ميزان كارآمدي بسياري در نسبت به فردي كه تنها و بدون گروه منسجم به تبلیغ دست مي زند برخوردار خواهد بود.

نكته مهمي‌كه قابل توجه است اينكه در انتخاب وزير و همكار چه ملاك‌هايي را بايد رعايت كرد. نكته اي را كه حضرت موسي(ع) در اين آيه ذكر فرمود كه او از اهل و برادر من است، بيان ملاك و ميزان انتخاب، نيست بلكه ملاك‌ها و ميزان در انتخاب هارون در آيات ديگر آمده است. در آيات قرآن كريم صفاتي همچون: فصاحت كامل در بيان،[2] عبادتگر و مؤمن،[3] هبه الهي،[4] لايق اهدا كتاب روشن از سوي خدا،[5] قابل هدايت به راه مستقيم[6] و مخاطب سلام الهي[7] براي او ذكر شده است. بنابراين اين ويژگي‌ها سبب معرفي هارون از سوي موسي(ع) به خداوند متعال براي عهده داري وزارت بيان شده است كه مصداق كامل شايسته سالاري در سيره انبيا است. امـا ايـنـكـه موسى (ع) تقاضا مى‌كند كه اين وزير از خانواده او باشد بخاطر شناخت بيشتر نسبت به او و دلسوزى فراوان‌تر هارون نسبت به برادر است.[8]

6- كاركردهاي اطرافيان

«اشدد به أزرى؛ به وسيله او پشتم را محكم كن.»

مهمترين وظيفه يك فعال اجتماعی و مبلغ دینی آن است كه پشت روحانی و اسلام آشنای خويش را گرم نگه دارد و با دفاع آگاهانه، مشورت ناصحانه و عملكرد صحيح خويش او را پشتيباني و حمايت كند و بازوي محكم و پر تواني براي او باشد همان‌گونه كه‌ هارون براي موسي بود. خداوند به موسي (ع) فرمود: «به زودي بازويت را به وسيله برادرت محكم مي‌كنيم و به شما سلطنت مي‌دهيم.»[9]

مهم‌ترين راز عزت و عظمت يك روحانی و مبلغ در منطقه محل خدمت در همراهي و وحدت ميان  اجزاء جامعه است؛ قرآن كريم مي‌فرمايد: «و لاتنازعوا فتفشلوا و تذهب ريحكم؛[10] نزاع (و كشمكش) نكنيد تا سست نشويد و قدرت (هيبت و شوكت) شما از بين نرود.» تا زماني كه وحدت و انسجام دروني اجزاء و همفكري و همراهي فعالان مختلف جامعه حاكم باشد رسيدن به اهداف و آينده روشن ممكن است اما اگر تفكر شخصي و سليقه‌اي، تك روي و سر پيچي از دستورات الهی رشد كند توسعه و پيشرفت معنویت و آشنایی با معارف ناب اسلامی رؤيايي بيش نخواهد بود. از این روحانیون و مبلغان دینی باید از جنگجالهای حزبی و دفاع های منفعت طلبانه بپرهیزند تا بتوانند با ایجاد وحدت میان مردم، پیام الهی را ترویج و ارزشهای اسلامی را استحکام ببخشند.

7- مشاركت سياسي

«و أشركه فى أمرى؛ و او را در كار من شريك گردان.»

اسلام با رفتارهای تك قطبي و خود رأيي و فرد محوري مخالف است؛[11] بلكه به مشاركت اقشار مختلف در مباحث و مسائل توصيه كرده است. يكي از راه‌هاي افزايش كارآمدي یک مبلغ موفق استفاده از ظرفيت ها و استعدادهاي افراد مختلف است زيرا كه خداوند انسانها را در استعدادها و ظرفيت ها مختلف آفريد. بنابراين براي پيشبرد اهداف و استفاده از تمام ظرفيت‌ها و توانايي‌ها بايد ديگران را در امور سهيم نمود تا هر كس براساس توانايي‌هاي لازم و استعداهاي دروني خويش بر كارآمدي در امور اجتماعي و مذهبی بيافزايد. رمز موفقيت و كارآمدى یک مبلغ و روحانی موفق، در برخوردارى از مشاركت و حمايت همه جانبه اقشار مردم است.

8- ارتباط با خدا

«كى نسبحك كثيراً و نذكرك كثيراً انك كنت بنا بصيراً؛ تا تو را بسيار تسبيح گوئيم؛ و تو را بسيار ياد كنيم؛ چرا كه تو هميشه از حال ما آگاه بودهاى.»

در اين فقره از درخواست‌ها، حضرت موسي(ع) رابطه معنويت و ارتباط با خداوند متعال و نقش آن را در انجام رسالتهاي مذهبي، سياسي و اجتماعي بيان نموده است. نقش ارتباط فعّال مذهبی و مبلغ احکام الهي با خداوند متعال و استمداد از فيض بيكران او در منظومه معرفتي قرآن كريم جايگاه بس والايي دارد. قرآن كريم مؤمنين را سفارش مي‌كند كه هميشه به ياد خدا باشيد و بسيار ذكر او را بگويند.[12] اين سفارش و تأكيد علاوه بر آثار تكويني كه در نظام هستي و شخصيت افراد دارد، در رفتار سياسي و امور اجتماع نيز تأثير گذاري فراواني را به همراه دارد. برخي از آثار تسبيح و ذكر خداوند كه در كارآمدي مبلغان مؤثر است عبارتند از:

1- اطمينان قلب در عرصه‌هاي مختلف و رويارويي با مشكلات و خطرها «الا بذكرالله تطمئن القلوب؛[13] همانا به ياد خدا دلها آرام مي‌گيرد.»؛

 2- اميد به پيروزي حق،[14]

 3- اعتماد به نفس، خود باوري و عزتمندي، چون عزت و سربلندي نزد خداوند و رسول او و مؤمنين است.[15]

4- عدم وحشت از نيروي دشمن[16] و احساس امنيت؛[17]

 5- جلب نظر خداوند و توفيقِ نايل شدن به هدايت الهي.[18] بنابراين حضرت موسي(ع) پس از درخواست‌هاي متعدد از خداوند، توفيقِ تسبيح و ذكر الهي را مي‌طلبد تا خود و هارون در پناه انجام تسبيح و ياد كثير خداوند به توانايي و قدرت لازم جهت انجام رسالت بزرگ خود دست يابند.

نوشته سید مهدی موسوی گروه حوزه علمیه

منابع:

1. تفسير نمونه، ج13، ص188.

2. قصص، آيه:34.

3. صافات، آيه: 122.

4. مريم، آيه: 53.

5. صافات، آيه 116.

6. صافات، آيه: 117.

7. صافات، آيه: 120.

8. تفسير نمونه، ج13، ص188.

9. قصص، آيه: 35.

10. انفال آيه 46.

11. طه، آيه: 24؛ قصص، آيه: 4.

12. احزاب، آيه41؛ آل عمران، آيه:41.

13. رعد، آيه: 28؛ انفال، آيه:2.

14. آل عمران، آيه: 140؛ انبيا، آيه: 18.

15. منافقون، آيه: 8.

16. انفال، آيه: 45.

17. انعام، آيه:83.

18. زمر، آيه:23.