چگونه دادخواست تنظیم کنیم؟

خوانده یا مدعی علیه شخصی است كه دعوی به او توجه دارد، به عبارت دیگر، شخصی است كه ادعا علیه او اقامه شود.

درصورت قید نشدن مشخصات یا ناقص بودن آن، دادگاه طی یك اخطاریه به خواهان فرصت می‌دهد تا نسبت به رفع نقص اقدام كند در غیراین صورت دادخواست خواهان رد خواهد شد.

تعیین خواسته و بهای آن نیز لازم است مگر آنكه تعیین بها ممكن نبوده یا خواسته مالی نباشد.آنچه‌را كه  مدعی از دادگاه تقاضا می‌كند «خواسته» یا مدعی به گویند. خواسته یا مالی است یا غیرمالی.

تعهدات یا جهاتی كه به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می‌داند به‌طوری كه مقصود واضح و روشن باشد.شرح دادخواست است و ذكر ادله و وسایلی كه خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، از اسناد و نوشته‌ها، شهود و ...بیان می کند دلایل و منضمات دادخواست است که باید در قسمت مربوطه نوشته شود.

فرم دادخواست حاوی جاهای خالی است كه باید به تناسب، هر قسمت پر شود. در مورد كیفیت تكمیل و ضمانت اجراهای مربوط به دادخواست توجه به نكات زیر ضروری است:

مشخصات خواهان (كسی كه خواسته و دعوی خود را مطرح می‌كند) یعنی نام، نام خانوادگی و اقامتگاه خواهان (شهر، خیابان، كوچه، شماره پلاك) باید حتما مشخص باشد.

درصورت معلوم نبودن خواهان یا محل اقامت او، مدیردفتر دادگاه مكلف می‌شود قرار ردفوری دادخواست (با استناد به ماده 56 قانون آیین دادرسی مدنی) را ظرف دو روز از تاریخ رسید دادخواست صادر كند و به دیوار دفتر آن دادگاه الصاق كند. در توضیح بیشتر باید گفت:منظور از رد فوری این است كه چیزی به كسی ابلاغ نمی‌شود.

و اما خوانده (كسی كه دعوی مطروحه علیه وی طرح و اقامه می‌شود) مشخصات خوانده هم باید مشخص باشد و در غیراین صورت دادخواست توقیف می‌شود. بنابراین مدیر دفتر با توجه به ماده 54 آیین دادرسی مدنی برای خواهان اخطار رفع نقص صادر می‌كند و به خواهان 10 روز مهلت می‌دهد كه از دادخواست رفع نقص كند و درصورتی كه در این 10 روز اقدامی نكند دادخواست رد می‌شود كه البته مراتب این رد نیز باید به خواهان ابلاغ شود تا او ظرف 10 روز فرصت داشته باشد در همان دادگاه نسبت به تصمیم مدیر دفتر شكایت كند و این‌بار تصمیم دادگاه هر چه باشد قطعی است.ضمنا درصورتی كه خواهان آدرس اقامتگاه دقیق خوانده را در اختیار نداشته باشد، می‌تواند از دادگاه درخواست كند كه وی را به لحاظ مجهول المكان بودن، از طریق نشر آگهی در مطبوعات (روزنامه كثیرالانتشار) به دادرسی دعوت كند.

دراین صورت خواهان هزینه نشر آگهی دعوت خوانده به دادرسی را نیز به بانك پرداخت كرده و قبض آن نیز به پرونده ضمیمه می‌شود. درصورتی كه خواهان وكیل داشته باشد، مشخصات كامل وی در دادخواست آورده می‌شود.

خواهان باید آنچه از خوانده می‌خواهد به‌عنوان خواسته خود در دادخواست تعیین و میزان آن را از حیث بها مشخص كند و درصورتی كه دعوی و خواسته غیرمالی باشد، باید به میزان 5 هزار ریال به‌عنوان هزینه دادرسی و صدریال بهای هر برگ دادخواست تمبر باطل كند.

هزینه دادرسی در دعاوی مالی به مأخذ تا 10 میلیون ریال معادل 5/1درصد ارزش خواسته  و بیش از 10 میلیون ریال به نسبت مازاد بر آن 2درصد ارزش خواسته، تمبر باطل می‌شود. اما در دعاوی مالی غیرمنقول و خلع ید (متصرف) از اعیان غیرمنقول، هزینه دادرسی مطابق ارزش معاملات املاك در هر منطقه توسط دفتر دادگاه تقویم و براساس آن هزینه دادرسی تعیین می‌شود و سپس ابطال تمبر صورت می‌گیرد.

از جمله موارد دیگری كه آوردن آن در  درخواست ضرورت دارد، ذكر ادله و مستنداتی است كه ادعای خواهان را به اثبات می‌رساند.دادخواست پس از تكمیل به‌صورت فوق الذكر و بیان شرح ماوقع اختلاف و دعوی (درقسمت شرح دادخواست) ذیل آن باید به وسیله خواهان امضا‌ یا با اثر انگشت تأیید شود.دادخواست و پیوست‌های آن باید به تعداد خواندگان به اضافه یك نسخه باشد.

درتمامی‌اشكال فوق الذكر درصورت عدم‌تكمیل دادخواست از حیث مشخصات خواهان و خوانده، ‌عدم‌تعیین خواسته، عدم‌قید روشن و واضح تعهدات و جهاتی كه خواهان خود را مستحق مطالبه می‌داند و خواسته دقیق وی و ادله و وسایلی كه برای اثبات ادعای خود دارد، در پی اخطار رفع نقص به خواهان و عدم‌برطرف كردن نقایص مذكور ظرف مهلت 10روز، قرار رد از سوی مدیر دفتر دادگاه صادر می‌شود كه این قرار طی مدت 10 روز از تاریخ ابلاغ به وی در همان دادگاه قابل شكایت و اعتراض است.

با وصول دادخواست و گواهی تكمیلی آن توسط مدیر دفتر دادگاه، ریاست دادگاه یا دادرس علی البدل (به‌عنوان جانشین وی) دستور تعیین وقت دادرسی و دعوت طرفین در وقت دادرسی تعیین شده را صادر می‌كند. در ضمن نسخه دوم دادخواست و ضمایم آن به خوانده نیز ابلاغ می‌شود.

گروه جامعه و سیاست

تنظیم برای تبیان: عطاالله باباپور