باغچه جوق

باغچة جوق ماكو در فاصلة 6 کیلومتری ماکو و حدود 2 کیلومتری از سمت غرب جاده اصلی بازرگان و در روستایی به نام باغچه جوق در استان آذربایجان شرقی واقع شده است.

كاخ تاریخی وبا شكوه باغچه جوق ماكو در باغی به وسعت حدود 11 هكتار در اواخر دوره قاجار به دستور اقبال السلطنه ماكویی، یكی از ســرداران مظفـــرالدین شاه و از حكام مقتدر آن دوره ( 1324-1313 هجری قمری) با 2500 متر مربع زیر بنا در باغی زیبا كه دارای انواع درختان میوه و گلها (بوته‎های بزرگ رز و ...) و درختان زینتی ( اقاقیا، تبریزی و...) و چشمه‌ای زلال می‎باشد، ساخته شد و تأثیر شگرفی از سبك معماری روسیه آن زمان پذیرفته است.

در سال 1353 هجری قمری، ساختمان باغچه جوق از وراث سردار ماكویی توسط دولت خریداری شد و پس از انجام برخی تعمیرات ضروری، این مجموعه از سال 1364 برای بازدید عموم به عنوان كاخ موزه آماده گردید و در تیرماه سال 1375 هـ . ش. در فهرست آثار ملی ایران به شماره 1739 به ثبت رسید و از سال 1382 تا 1383 محوطه، عمارتها و فضاهای خدماتی آن مرمت و بازسازی شد.

این باغ از نمونه‌های منحصر به فرد باغسازی در ایران محسوب می‌شود. زیرا از یكسو دوران شكل‌گیری آن به دوران قاجار باز می‌گردد و هم به لحاظ موقعیت قرارگیری در منتهی‌الیه محدوده‌های جغرافیایی ایران و در خط تماس با دیگر فرهنگها واقع شده بود. این دو عامل در شكل گیری این باغ تأثیر به‎سزایی داشته است.

این باغ در بستری کوهستانی و به عنوان یك باغ كوهپایه‎ای مطرح می‌شود، که جبهة غربی و جنوبی آن منتهی به دامنه کوه با صفای «چرکین» و چشمه‌ای به نام «کلیسه» منتهی شده و در میان باغ میوه واقع شده است و با دو حصار، از یك سو تكیه بر كوه و از سوی دیگر مشرف بر درة ماكو است.

این باغ دارای انواع درختان میوه همچون زردآلو، انجیر، توت، گردو، به، گیلاس، آلو، فندق، گلابی، بادام و سیب است كه درختان زردآلو بخش اعظم درختان را به خود اختصاص داده‌اند. گونه‌های گیاهی دیگری نظیر اقاقیا، تبریزی و بوته‌های بزرگ رز نیز به شكلی پراكنده در سطح باغ دیده می‌شوند.

چنین به نظر می‌رسد كه درختان در گذشته به طور منظم كاشته شده بودند و محورهایی را تعریف می‌نموده‌اند ولی با گذشت زمان، بسیاری از آنها از بین رفته و شكل كاشت منظم آنها دگرگون شده است.

آبیاری باغ به شكل غرق‌آبی انجام می‌شده و از چشمه آبی كه در یك كیلومتری بالا دست باغچه وجود دارد، استفاده می‌شده است. تا پیش از سال 1356 خورشیدی، آب چشمه یك هفته در اختیار باغ و یك هفته در اختیار روستا بوده است ولی هم‌اینك به دلیل خشكسالی، این آب به طور كامل توسط روستاییان مصرف می‌شود.

در حال حاضر آب مورد نیاز آبیاری باغ، تنها از آب برف‌های ذوب شده كوهستان و بارندگی‌ها و آبهای فصلی و پس از اتمام آب كوهها از مازاد آب روستا تأمین می‌شود. به همین دلیل استخر ذخیره آبی در غرب عمارت سنگی به منظور جمع‌آوری آبهای طبیعی وجود دارد.

منبع: همشهری

تهیه و تنظیم: زهره حضرتی