قلعه ها و کاروانسراهای سمنان
قلعههای سارو
در 10 کیلومتری شمال شرقی سمنان در نقطه ای کوهستانی به نام سارو آثار دو قلعه بسیار محکم و تسخیر ناپذیر موجود است که طرز ساختمان و انتخاب محل بنای آنها قابل توجه و درخور تحقیق است. این قلعه ها در دو طرف کلاته یا مزرعه سارو که چشمه ساری زیبا است واقع شده اند.
قلعه شمالی بر اثر گذشت زمان و بروز سوانح طبیعی و خرابکاری افراد گنج یاب تا اندازه ای ویران شده و خالی از سکنه است ولی اسکلت محکم آن ابهت خاصی به این دره بخشیده است.
قلعه کوشمغان
در سه کیلومتری غرب سمنان سه محله وجود دارد که در حال حاضر به نام های کوشمغان، زاواغان و کدیور خوانده میشوند و مجموع این سه محله را نیز محلات ثلاث مینامند.
با توجه به آثار موجود، محله های مذکور از محله های بسیار کهن سمنان محسوب میشوند. نام اصلی کوشمغان کوشک مغان بود که براثر کثرت استعمال کوشمغان شده است.
در این محله قلعه قدیمی ویرانی وجود دارد که در گذشته خندقی نیز در اطراف آن وجود داشت و مردم با استفاده از تخته پل وارد قلعه میشدند. در قلعه که از گذشته باقی مانده یکپارچه از سنگ است.
قلعه لاسگرد
در بین بقعه سیدرضا و شمال کاروانسرای شاه عباسی لاسگرد، یکی از معروفترین قلعه های سمنان به نام دژ لاسگرد وجود دارد که با توجه به سرحدی بودن قریه لاسگرد در دوران قبل از اسلام به ویژه در زمان اشکانیان، احتمال میرود این قلعه در زمان اشکانیان بنا شده باشد.
این قلعه مستحکم که با خشت های خام بزرگ ساخته شده تا اواسط دوره قاجاریه پابرجا بود و پس از این تاریخ روبه ویرانی نهاد. آنچه اکنون از این قلعه عظیم مانده گذرگاهای زیرزمینی سه طبقه ای است که همه به یکدیگر راه دارند.
قلعه پاچنار
در جنوب غربی میدان ابوذر و در محله اسفنجان سمنان آثار دو قلعه پر ابهت و قدیمی به چشم میخورد که به قلعه های پاچنار معروف هستند.
این قلعه ها به صورت دژهای دوران باستان ساخته شده بودند و از زمره قلعههای بسیار مهم نظامی و دفاعی شهرستان به شمار میرفتند. بعضیها قدمت و تاریخ بنای این قلعهها را به دوران طاهریان نسبت میدهند.
کاروانسرای شاه عباسی سمنان
در خیابان استاد مطهری جنب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سمنان کاروانسرایی از دوره صفویه معروف به رباط شاه عباسی موجود است که به فرم چهار پلانی ساخته شده است حیاط کاروانسرا مستطیل شکل به طول 32.30 متر و عرض 26.5 متر است.
دو ضلع شمالی و جنوبی رباط دارای دو ایوان هم اندازه و مشابه با قوس جناغی است و در طرفین هر ایوان شش ایوان کوچک با قوس های جناغی است که به اندازه نیم متر از سطح حیاط بلند تر است.
کاروانسرای شاه عباسی لاسگرد
در 36 کیلومتری سمنان و در قریه لاسگرد کاروانسرای آجری بسیار بزرگی از بناهای زمان شاه عباس اول صفوی قرار دارد. این کاروانسرا که در سمت جاده سمنان به تهران واقع شده دو ایوانی است و حیاطی وسیع دارد.
طول حیاط از شمال به جنوب 36 متر و عرض آن از شرق به غرب 31.5 متر است که اطراف آن را 24 حجره احاطه نموده است که حجره ها با کمی اختلاف قرینه یکدیگرند. دو ایوان بزرگ در غرب و شرق رباط ساخته شده است که با درگاه کوتاه و چند پله به دالان های چهار گانه پشت مربوط می شود . سقف این ایوان تاق ضربی بزرگی است که تزئینات مربع شکل تودرتو دارد.
کاروانسرای شاه سلیمانی آهوان
این کاروانسرا که در روستای آهوان، در 42 کیلومتری شرق سمنان واقع شدهاست، در سالِ 1097 هجری قمری در زمانِ شاه سلیمان صفوی، برای استراحت زایرین امام هشتم که از سمنان و آهوان به مشهد مقدس، مشرف میشدند، ساخته شد. اما به غلط، کاروانسرای شاه عباسی نام گرفت.
کاروانسرای شاه سلیمانی آهوان، دارای حیاط وسیع مستطیل شکل، به طول 40 متر و عرض 32 متر، و چهار ایوانی است. جمعاً در اطراف حیاط 24 اتاق احداث شده است که ابعاد آنها به ترتیب 3.35 و 2.90 متر است.
منبع: همشهری آنلاین
تهیه و تنظیم: زهره حضرتی