آیه اى درباره بلال حبشی

بعضى نوشته اند وقتى بلال مؤذن پیغمبر صلى الله علیه و آله اذان مى گفت یهودیان او را مسخره مى كردند، چون بلال قیافه مناسبى نداشت ، سیاه پوست بود و زبان او طورى بود كه ، حرف ش را درست نمى توانست تلفظ كند. بجاى اشهد، اسهد مى گفت و به همین جهت او را مسخره مى كردند! یهودیان مى گفتند: آدمى از این بهتر پیدا نشد كه پیغمبر صلى الله علیه و آله او را به عنوان مؤ ذن خود انتخاب كرده است (1)؟

اما پیغمبر صلى الله علیه و آله مى خواست ، آن روز تبعیض نژادى را از بین برده و ارزشهاى معنوى را بالا ببرد، زیرا ارزشهاى آن زمان بر حسب ظواهر و مال و ثروت بود و بر عناوین اجتماعى تكیه مى شد. و پیغمبر صلى الله علیه و آله مى خواست در آن شرایط، آن مظاهر فریبنده را خرد كرده ، و ثابت كند ممكن است ارزشهاى انسانى و معنوى در چهره یك انسان سیاه حبشى وجود داشته باشد. پس مى توان مؤذن پیغمبر صلى الله علیه و آله باشد. بهرحال ، چون مخالفین و یهودیان اعتراض مى كردند كه : این كیست كه پیغمبر صلى الله علیه و آله او را فرستاده تا اذان بگوید؟ خداوند براى اینكه عملا نیز جواب آنها را داده باشد (2)، این آیه را بر پیامبر نازل فرمود:

 وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعَا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صَالِحًا وَ قَالَ إِنَّنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ(فصلت/33)

چه کسی خوش گفتارتر است از آن کس که دعوت به سوی خدا می‌کند و عمل صالح انجام می‌دهد و می‌گوید: «من از مسلمانانم»؟!

پیامبر فرمود: شما بلال را آدم پستى مى دانید؟ ولى بدانید كه این كسى است كه زبان او كار مى كند و مطلب حق مى گوید، و بیان او هم بهترین بیانهاست . شاید هم این آیه اشاره اى به این معنى داشته باشد كه ، به گفتار نگاه نكنید، بلكه به اعمال و حقایق توجه داشته باشید.

امام على علیه السلام نیز فرموده است: اُنظُرِ اِلى ما قالَ ، ولا تَنظُر ِالى مَن قالَ. (3)

به گفتار بنگرید، نه به گوینده آن ، و این آیه هم فرموده : شما به سخن نگاه كنید، كه سخن حق و شعار توحید است .(4)

________________

1-بحارالانوار ج 21. ص 119.

2-تفسیر منهج الصادقین . ج 8، ص 188.

3-غررالحكم . ج 1، ص 394.

4- سرگذشتهای تلخ و شیرین قرآن، نیشابوری ،غلامرضا