آمار نهضت كربلا
نقش آمار در ارائه سیماى روشنتر از هر موضوع و حادثه، غیر قابل انكار است. لیكن در حادثه كربلا و مسائل قبل و بعد از آن، با توجه به اختلاف نقلها و منابع، نمىتوان در بسیارى از جهات، آمار دقیق و مورد اتفاق ذكر كرد و آنچه نقل شده، گاهى تفاوتهاى بسیارى با هم دارد. در عین حال بعضى از مطالب آمارى، حادثه كربلا را گویاتر مىسازد.
به همین دلیل به ذكر نمونههایى از ارقام و آمار مىپردازیم:(1)
مدت قیام امام حسین(علیهالسلام) از روز امتناع از بیعت با یزید، تا روز عاشورا 175 روز طول كشید: 12 روز در مدینه، 4 ماه و 10 روز در مكه، 23 روز بین راه مكه تا كربلا و 8 روز در كربلا (2 تا 10 محرم).
منزلهایى كه بین مكه تا كوفه بود و امام حسین(علیهالسلام) آنها را پیمود تا به كربلا رسید 18 منزل بود.(معجم البلدان)
فاصله منزلها با هم سه فرسخ و گاهى پنج فرسخ بود.
منزلهاى میان كوفه تا شام 14 منزل بود كه اهل بیت را در حال اسارت از آنها عبور دادند.
نامههایى كه از كوفه به امام حسین(علیهالسلام) در مكه رسید و او را دعوت به آمدن كرده بودند 12000 نامه بود.(طبق نقل شیخ مفید)
بیعت كنندگان با مسلم بن عقیل در كوفه 18000 نفر، یا 25000 نفر و یا 40000 نفر گفته شده است.شهداى كربلا از اولاد ابى طالب كه نامشان در زیارت ناحیه آمده است 17 نفر.
شهداى كربلا از اولاد ابى طالب كه نامشان در زیارت ناحیه نیامده 13 نفر. سه نفر هم كودك از بنى هاشم شهید شدند، جمعا 33 نفر. این افراد به این صورتاند: امام حسین(علیهالسلام) 1 نفر، اولاد امام حسین 3 نفر، اولاد على(علیهالسلام) 9 نفر، اولاد امام حسن 4 نفر، اولاد عقیل12 نفر، اولاد جعفر 4 نفر.
غیر از امام حسین(علیهالسلام) و بنى هاشم، شهیدانی كه نامشان در زیارت ناحیه مقدسه و برخى منابع دیگر آمده است 82 نفرند. غیر از آنان، نام 29 نفر دیگر در منابع متاخرتر آمده است.
شهدایى كه سرهایشان بین قبایل تقسیم شد و از كربلا به كوفه بردند 78 نفر بودند. تقسیم سرها به این صورت بود: قیس بن اشعث، رئیس بنى كنده 13 سر، شمر رئیس هوازن 12 سر، قبیله بنى تمیم 17 سر، قبیله بنى اسد 16 سر، قبیله مذحج 6 سر، افراد متفرقه از قبایل دیگر 13 سر.
جمع شهداى كوفه از یاران امام 138 نفر. تعداد 14 نفر از جمع این جناح حسینى، غلام بودهاند.
شهدایى كه سرهایشان بین قبایل تقسیم شد و از كربلا به كوفه بردند 78 نفر بودند.
تقسیم سرها به این صورت بود: قیس بن اشعث، رئیس بنى كنده 13 سر، شمر رئیس هوازن 12 سر، قبیله بنى تمیم 17 سر، قبیله بنى اسد 16 سر، قبیله مذحج 6 سر، افراد متفرقه از قبایل دیگر 13 سر.
حضرت سیدالشهدا هنگام شهادت 57 سال داشت.
پس از شهادت امام حسین(علیهالسلام) 33 زخم نیزه و 34 ضربه شمشیر، غیر از زخمهاى تیر بر بدن آن حضرت بود.
این ماهى فتاده به دریاى خون كه هست زخم از ستاره بر تنش افزون، حسین توست(2)
شركت كنندگان در اسب تاختن بر بدن امام حسین(علیهالسلام) 10 نفر بودند.
تعداد سپاه كوفه 33 هزار نفر بودند كه به جنگ امام حسین(علیهالسلام) آمدند. آنچه در نوبت اول آمد تعداد 22 هزار بودند به این صورت: عمر سعد با 6000، سنان با 4000، عروة بن قیس با 4000، شمر با 4000، شبث بن ربعى با 4000 . آنچه بعدا اضافه شدند: یزید بن ركاب كلبى با 2000، حصین بن نمیر با 4000، مازنى با 3000، نصر مازنى با 2000 نفر.
سیدالشهداء روز عاشورا براى 10 نفر مرثیه خواند و در شهادتشان سخنانى فرمود و آنان را دعا، یا دشمنان آنان را نفرین كرد. اینان عبارتند از : على اكبر، عباس، قاسم، عبدالله بن حسن، عبدالله طفل شیر خوار، مسلم بن عوسجه، حبیب بن مظاهر، حر بن یزید ریاحى، زهیر بن قین و جون. و در شهادت دو نفر بر آنان درود و رحمت فرستاد: مسلم و هانى.امام حسین(علیهالسلام) بر بالین 7 نفر از شهدا پیاده رفت: مسلم بن عوسجه، حر، واضح رومى، جون، عباس، على اكبر، قاسم.
سر سه شهید را روز عاشورا به جانب امام حسین(علیهالسلام) انداختند: عبدالله بن عمیركلبى، عمرو بن جناده، عابس بن ابى شبیب شاكرى.
سه نفر را روز عاشورا قطعه قطعه كردند: على اكبر، عباس، عبدالرحمن بن عمیر.
مادر 9 نفر از شهداى كربلا در روز عاشورا حضور داشتند و شاهد شهادت پسر بودند: عبدالله بن حسین (حضرت علی اصغر علیهالسلام) كه مادرش رباب بود، عون بن عبدالله جعفر؛ مادرش زینب، قاسم بن حسن مادرش رمله، عبدالله بن حسن مادرش بنت شلیل جیلیه، عبدالله بن مسلم مادرش رقیه دختر على(علیهالسلام)، محمد بن ابى سعید بن عقیل، عمرو بن جناده، عبدالله بن وهب كلبى مادرش اموهب، على اكبر(بنا به نقلى مادرش لیلى، كه ثابت نیست).
5 كودك نابالغ در كربلا شهید شدند: عبدالله رضیع شیرخوار امام حسین(حضرت علی اصغر علیهالسلام)، عبدالله بن حسن، محمد بن ابى سعید بن عقیل، قاسم بن حسن، عمرو بن جناده انصارى.
5 نفر از شهداى كربلا، از اصحاب رسول خدا بودند: انس بن حرث كاهلى، حبیب بن مظاهر، مسلم بن عوسجه، هانى بن عروه، عبدالله بن بقطر عمیرى.در ركاب سیدالشهداء، تعداد 15 غلام شهید شدند: نصر و سعد (از غلامان على علیهالسلام)، منحج (غلام امام مجتبى علیهالسلام)، اسلم و قارب (غلامان امام حسین علیهالسلام)، حرث غلام حمزه، جون غلام ابوذر، رافع غلام مسلم ازدى، سعد غلام عمر صیداوى، سالم غلام بنى المدینه، سالم غلام عبدى، شوذب غلام شاكر، شیب غلام حرث جابرى، واضح غلام حرث سلمانى. این 14 نفر در كربلا شهید شدند. سلمان غلام امام حسین(علیهالسلام)، كه آن حضرت او را به بصره فرستاد و آنجا شهید شد.
2 نفر از یاران امام حسین(علیهالسلام) روز عاشورا اسیر و شهید شدند: سوار بن منعم و موقع بن ثمامه صیداوى.
4 نفر از یاران امام در كربلا پس از شهادت آن حضرت به شهادت رسیدند: سعد بنحرث و برادرش ابوالحتوف، سوید بن ابى مطاع (كه مجروح بود و محمد بن ابى سعید بن عقیل).
7 نفر در حضور پدرشان شهید شدند: على اكبر، عبدالله بن حسین، عمرو بن جناده، عبدالله بن یزید، عبیدالله بن یزید، مجمع بن عائذ، عبدالرحمن بن مسعود.
5 نفر از زنان از خیام حسینى به طرف دشمن بیرون آمده و حمله یا اعتراض كردند:
كنیز مسلم بن عوسجه، ام وهب زن عبدالله كلبى، مادر عبدالله كلبى، زینب كبرى، مادر عمرو بن جناده.
زنى كه در كربلا شهید شد مادر وهب(همسر عبدالله بن عمیر كلبى) بود.
زنانى كه در كربلا بودند: زینب (سلام الله علیها)، ام كلثوم، فاطمه، صفیه، رقیه، ام هانى(این 6 نفر از اولاد امیرالمؤمنین علیهالسلام بودند) فاطمه و سكینه(دختران سید لشهدا علیهالسلام) رباب، عاتكه، مادر محسن بن حسن، دختر مسلم بن عقیل، فضه نوبیه، كنیز خاص حسین، مادر وهب بن عبدالله.
1- بخش عمدهاى از این آمار از كتاب «زندگى ابا عبدالله الحسین»، عمادزاده، «وسیلة الدارین فى انصار الحسین»، سیدابراهیم موسوى و «ابصار العین»، سماوى است و کتاب فرهنگ عاشورا، جواد محدثی .
2- محتشم كاشانى.
گرو ه دین و اندیشه تبیان - هدهدی
