بمب حبابی
توضیح اولیه
مخمر یک قارچ تک سلولی است که شکر را به گاز دی اکسیدکربن تبدیل می کند. از آن جا که این فرآیند طول می کشد، نانواها از مخمر خمیرهایی که برای چندین ساعت کنار گذاشته شده اند، استفاده می کنند.
روش دیگری که آشپزها برای به عمل آوردن استفاده می کنند، ترکیب جوش شیرین با یک ماده اسیدی مانند آب پرتقال یا ماست است. این از همان نوع واکنش شیمیایی است که در بمب حبابی شما صورت می گیرد.
اهداف
آشنایی با واکنش اسید و باز و تولید محصولات جانبی
وسایل لازم
- آب
- فنجان اندازه گیری
- کیسه های پلاستیکی زیپ کیپ
- کاغذ
- یک قاشق سوپ خوری جوش شیرین
- سرکه
طرح درس
مراحل زیر را برای دانش آموزان شرح داده و یا خودتان برای آن ها انجام دهید:
1-تصمیم بگیرید که کجا می خواهید بمب حبابی تان را منفجر کنید. شاید بخواهید بیرون از خانه آزمایش کنید، چون گاهی اوقات کیسه ها هنگام ترکیدن باعث کثیف کاری می شوند. اگر هوا ابری است، می توانید بمبتان را در حمام یا سینک ظرفشویی منفجر کنید.
2-حتماً از یک کیسه بدون سوراخ استفاده کنید. برای امتحان کردن کیسه زیپ کیپ، نصف فنجان آب در آن بریزید. زیپش را خوب ببندید و آن را به بالا و پائین تکان دهید. اگر هیج آبی تراوش نکرد می توانید از آن کیسه استفاده کنید. زیپش را باز کنید و آب را دور بریزید. اگر آب از کیسه تراوش کرد، کیسه دیگری امتحان کنید. به امتحان کردن ادامه دهید تا کیسه ای پیدا کنید که چکه نمی کند.
3-کاغذی را به شکل مربع در اندازه 5 اینچ در 5 اینچ ببرید. نصف قاشق سوپ خوری بی کربنات سدیم (جوش شیرین) در وسط مربع بریزید، سپس مربع را همانند شکل، در حالی که جوش شیرین داخل آن است، تا کنید. این بسته چاشنی زمان دار شماست.
4- داخل کیسه پلاستیکیتان نصف فنجان سرکه و یک چهارم فنجان آب گرم بریزید.
5- اکنون به قسمت دشوار کار می رسیم. باید بسته را در سرکه بیاندازید و قبل از اینکه شدت گاز از کنترل خارج شود در کیسه را ببندید.
می توانید در کیسه را نصفه ببندید، سپس بسته را در آن بیاندازید و به سرعت بقیه زیپ را ببندید. یا می توانید بسته را در دهانه کیسه بگذارید و با فشار دادن کناره های کیسه آن را خارج از سرکه نگه دارید. زیپ کیسه را ببندید و سپس اجازه دهید بسته داخل سرکه بیافتد.
از هر راهی که انتخاب می کنید، بسته را در سرکه قرار دهید و زیپ کیسه را کامل ببندید.
6- کیسه را کمی تکان دهید، آن را داخل ظرفشویی یا روی زمین قرار دهید و عقب بایستید! کیسه به طور قابل توجهی باد می کند و با صدای بلندی می ترکد.
چه اتفاقی می افتد؟
چرا بمب حباب منفجر می شود؟
حباب های موجود در بمب حباب از دی اکسید کربن پر شده اند، گازی که از واکنش سرکه (یک اسید) با جوش شیرین (یک باز) تشکیل می شود.
اگر تا کنون کیک یا نان پخته اید، قبلا آزمایش با حباب ها را که از واکنش اسید و باز حاصل می شود انجام داده اید. بیشتر کیک ها و نان ها به خاطر وجود حباب در مایه شان به عمل می آیند. این حباب ها، مانند حباب های بمب حبابی شما، از واکنش شیمیایی یک اسید و یک باز تشکیل می شوند.
نگاهی به یک دستور تهیه نان بیاندازید. اگر در دستور تهیه جوش شیرین بود ولی بیکینگ پودر نبود، احتمالا در آن ماده دیگری -اسیدی- نیز هست، مانند شیر ترش، آب پرتقال، و یا ماست.
ممکن است در دستور تهیه های نان علاوه بر جوش شیرین یا حتی به جای آن بیکینگ پودر باشد. بیکینگ پودر از ترکیب جوش شیرین با یک ماده اسیدی، مانند اسید تارتاریک یا فسفات کلسیم، ساخته می شود. وقتی به بیکینگ پودر آب اضافه می کنید، به خاطر اثر اسید و باز بر یکدیگر به جوشش می افتد. در واقع اگر بیکینگ پودر نداشته باشید می توانید با مخلوط کردن دو قاشق چای خوری کرم تارتار(اسید)، یک قاشق چای خوری جوش شیرین(باز)، و نصف قاشق نمک، خودتان بیکینگ پودر بسازید.
توسعه
از کیسه زیپ کیپ در اندازه ی دیگری استفاده کنید. فکر می کنید چه اتفاثی بیافتد؟ آیا فکر می کنید باید جوش شیرین، سرکه و آب بیشتری استفاده کنید تا کیسه منفجر شود؟ امتحان کنید و ببینید.
در آزمایش اصلی از شما خواستیم که از آب گرم استفاده کنید. حالا آب سرد یا آب داغ را امتحان کنید. آیا تغییر دما در نتیجه آزمایش تغییری ایجاد می کند؟ چگونه؟
بار اول سرکه را با آب مخلوط کردید. آزمایش را فقط با سرکه تکرار کنید. چه تغییری ایجاد می کند؟
به جای استفاده از کاغذ حوله ای، بسته چاشنی خود را با نوع دیگری از کاغذ مانند دستمال کاغذی، یا کاغذ یادداشت بسازید. چه اتفاقی می افتد؟
دفعه دیگر هنگامی که کسی را مشغول پخت و پز دیدید، دستور تهیه را چک کنید تا ببینید آیا می توانید موادی را که حباب می سازند و موجب بر آمدن کیک، نان یا کلوچه می شوند تشخیص دهید.
