واحه اى در برهوت
حضور سيد در پايتخت ، چون حضور پيامبرى در ميان گمراهان ، سودمند و سازنده بود. در سايه استدلالهاى منطقى و دليلهاى محكم او بسيارى از دشمنان اهل بيت (علیهم السلام) ، توبه كرده ، در شمار ارادتمندان خاندان پاك پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) جاى گرفتند.
هر چند بررسى همه مناظرات دانشمند سخت كوش حله خود كتابى مستقل مى طلبد و در حوصله اين نوشتار نمى گنجد ولى نگاهى گذرا به برخى از آنها، مى تواند در شناخت چهره پرهيزگار و خردگراى سيد، بسيار سودمند باشد.
روزی مردی گفت: مردى كه در شمار دوستانم جاى دارد، اهل بيت پيامبر (عليهم السلام) را رها كرده ، از فقيهى نامور كه خود را در برابر آل رسول (عليهم السلام) شخصيتى مى داند، پيروى مى كند. با او بحث كن ، شايد حق را دريابد.
سيد او را فراخوانده ، گفت : چون رستاخيز بر پا شود و حضرت محمد(صلى الله عليه و آله و سلم) از تو بپرسد چرا اين همه دانشمندن فقيه را واگذاشته به فلان شخص روى آورده اى ، آيا دليلى از كتاب يا سنت بر درستى كار خويش دارى ؟ مرد گفت : پاسخى براى حضرت محمد (صلى الله عليه و آله و سلم) ندارم .
سيد ادامه داد: پس اگر ناچار بايد از دانشمندى تقليد كنى ، بيا و از اهل بيت پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) پيروى كن زيرا خاندان هر كس به باورها و اسرار او از ديگران آگاهترند.
مرد توبه كرده ، در شمار دوستان خاندان پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) جاى گرفت .
روزی دیگر مردی که در برابر اهل بیت علیهم السلام از فقیهی پیروی می کرد به امید هدایت نزد سید شتافت. سید بن طاووس پرسيد: آيا گذشتگان تو كه پيش از فقيه ياد شده زندگى مى كردند آنها برترند يا كسانى كه پس از آن فقيه پاى به عرصه وجود نهاده اند؟ بى ترديد مى گويى گذشتگان كه پيش از فقيه مذكور زندگى مى كردند، چون به روزگار پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) نزديكتر بودند.
مرد گفت : بى ترديد همانطور است كه گذشتگان برترند زيرا به عصر نبوى (صلى الله عليه و آله و سلم) نزديكتر بودند.
دانشمند بيدار حله ادامه داد: پس وقتى چنين است چرا از عقايد مردم برتر روى گردانده از اين فقيه پيروى مى كنى كه نسبت به آنها در مقامى پايينتر جاى دارد.
مرد با اين دليل منطقى از دنباله روى فقيه ياد شده دست برداشت و در شمار پيروان اهل بيت (عليهم السلام) قرار گرفت .
زمانی مردی زیدی نزد سید آمده و گفت: امامیه بی هیچ منطقی از من می خواهد عقایدم را کنار بگذارم.رضى الدين پاسخ داد: من مردى علوى حسنى هستم اگر راهى براى اثبات حقانيت زيديه مى يافتم برايم سودهاى دنيايى و آخرتى كه داشت و اسباب رياستم را فراهم مى آورد(1) اين مرام را مى پذيرفتم ؛ ولى دليلى بر درستى اين مرام نيافتم . بى ترديد هيچ عاقلى نمى تواند بپذيرد كه خداوند پس از فرستادن پيامبر و ارائه معجزات و زحمات بسيار، امر هدايت بشر را مهمل نهاده ، زحمات طاقت فرساى پيامبر را ناديده گيرد و مبناى اسلام را بر گمان مردم قرار دهد.
مرد زيدى پرسيد: كدام زيدى مدعى است اسلام بر ظن استوار است ؟
سيد پاسخ داد: شما، شما بر اين باوريد كه امامت امرى الهى نيست و امت بايد گزينش كند. بنابراين مردم بايد شخص عادل ، امانتدار و نيك اخلاق را به امامت برگزينند در حالى كه براى تشخيص عدالت ، امانتدارى و ديگر شرطها مردم راهى جز گمان خويش ندارند.(2)
ناگفته پيداست در ميان انبوه هدايت شدگان به دست رضى الدين ، برخى از دانشوران نيز به چشم مى خوردند. دانشوران ارجمندى كه قدر گوهر هدايت دانسته ، در برابر عظمت دانش سيد سر تعظيم فرود مى آوردند.
در یکی از مناظرات فقیهی به راه راست هدایت شد و توبه کرد چون از توبه فراغت يافت ناگهان مردى از پشت سر در آمده خود را روى دستهاى دانشور بيدار حله افكنده ، گريه كنان آنها را غرق بوسه ساخت .
سيد پرسيد: كيستى ؟
مرد پاسخ داد: با نامم چه كار دارى ؟
رضى الدين گفت : تو اينك دوست و رفيق منى و شايسته نيست من نام دوستم در نيافته ، در مقام جبران زحماتش بر نيايم . ولى مرد باز از معرفى خود چشم پوشيد. سيد از فقيه توبه كننده پرسيد: اين مرد كيست ؟
فقيه هدايت شده گفت : فلان بن فلان از فقهاى نظاميه است ...(3).
-----------------------------------------------------
1- زيديها به ساداتى كه از نسل امام حسن (عليه السلام) بودند، احترام بسيار مى نهادند.
2- كشف المحجة لثمرة المهجه ، فصل 99 و 100 و 117 و 128.3
4- كشف المحجة لثمرة المهجه ، فصل 99 و 100 و 117 و 128.
تهیه و تنظیم: فریادرس گروه حوزه علمیه
