سلام ممنوع
در فرهنگ اسلامى سلام كردن به چند گروه ممنوع 1 شده است:
1 ـ كـسـانـى كـه بـه خـاطر انجام كارهاى ناشایست و نامشروع، لیاقت دوستى، سلام و صفاى بـرادران دیـنى خود را ندارند، مانند افراد شرابخوار، قمار باز، ربا خوار، متجاهر به فسق و كسانى كه بطور آشكار، مرتكب كارهاى خلاف مى شوند و....2
شـایـد سـلام و احـوالپـرسـى بـا ایـن گـونـه افـراد نـوعـى تـأیـیـد و صـحـّه گـذاشـتن بر اعـمـال زشتشان محسوب شود؛ از این رو، شایسته است كه هر مسلمانى براى جلوگیرى از فساد، گناه و اعمال زشت و نامشروع، از سلام كردن به این افراد خوددارى كند و با چهره اى گرفته و نـگـاهـى نـامـهـربان با آنها برخورد كند. این كمترین كارى است كه در حق تبهكاران مى توان انـجام داد. مگر اینكه شیوه سلام و احوالپرسى در هدایت آنها مؤ ثر باشد و انسان بخواهد آنها را با این شیوه امر به معروف و نهى از منكر كند.
2 ـ سـلام كـردن بـه بعضى به جهت اشتغال به برخى كارها و دشوار بودن جواب سلام در آن حـال مـورد نـهـى قـرار گرفته است، مانند سلام كردن به نمازگزار. 3 چون جواب سـلام، واجـب اسـت و افـرادى كـه مـشـغـول نـمـاز هـسـتـنـد، بـه مـشـكل مى‌افتند و حداقل این است كه موجب حواس پرتى آنها شده و حضور قلب آنها را از بین مى‌بـرد. از ایـن رو، مـمـنـوع شـده اسـت. هـمـچـنـیـن سـلام كـردن در حـال اسـتـحـمـام، تـخـلّى و یـا هـر كـار دیـگـرى چـون مـسـواك زدن كـه جـواب سـلام، مشكل یا مناسب وضعیّت جواب دهنده نیست.
3 ـ كـسـانـى كـه از جـرگه دین و ملت اسلام و مسلمانان، خارج هستند، زیرا سلام كردن به آنها مـمـكن است به معناى تأیید دین و آیین نادرست آنها بوده و آنها را در پافشارى و دلخوشى به آیین انحرافى خود، پایبندتر كند. البته اگر آنها در وضعیّتى قرار داشتند كه انسان بتواند بـا سـلام كـردن و ابراز محبّت، آنها را به راه راست هدایت كند، چنان كه در سیره اولیاى دین، چنین مواردى دیده مى شود، شایسته است در هدایت آنها كوتاهى نكند.
بـایـد تـوجـه داشـت كـه در حـالت عـادى، نـبـایـد به غیر مسلمانان سلام كرد و با آنها رابطه دوستى برقرار نمود، مگر اینكه آنها خود ابتدا سلام كنند كه در این صورت پاسخ آن لازم است، لیكن در جواب هم (سلام) گفته نمى شود و به «علیكم» اكتفا مى‌گردد.
رسول گرامى اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله فرمود:
«لا تَبْدَؤُا اَهْلَ الْكِتابِ بِالسَّلامِ فَاِنْ سَلَّمُوا عَلَیْكُمْ فَقُولُوا عَلَیْكُمْ» 4
با اهل كتاب ابتدا به سلام نكنید، اگر آنها به شما سلام كردند، در پاسخ بگویید: "بر شما باد".4 ـ گاهى مخاطب انسان، فردى است كه سلام كردن به او ممكن است براى انسان مفسده آمیز باشد و یـا تأثیر ناخوشایندى بر روحیه معنوى او بگذارد، مانند سلام كردن به زن جوان. امیرمؤمنان صلوات الله علیه از سلام كردن به زنان جوان پرهیز مى‌كرد و مى‌فرمود:
«اَتَخَوَّفُ اَنْ تُعْجِبَنى صَوْتُها فَیُدْخِلَ عَلَىَّ اَكْثَرَ مِمّا اَطْلُبُ مِنَ الاَْجْرِ» 5
مى ترسم، صداى او برایم خوشایند باشد و بیش از آنچه امید اجر دارم، زیان كنم.گـرچـه سـاحـت مـقـدس آن حـضـرت، بـسـى بـرتـر از وهـم و انـدیـشـه مـاسـت و حـتـى خیال گناه در ذهن چنین انسان بلند مرتبه‌اى خطور نمى‌كند، اما براى حفظ آن مقام معنوى و توجه شـدیـد بـه حـضـور خـدا و نـیـز توجه به وسوسه هاى شیطان و از همه مهمتر، تذكر دادن به دیـگـران كه بطور قطع، چنین موقعیّتى براى آنها مى تواند خطرآفرین باشد، چنین شیوه‌اى را برگزیده و آن را مطرح مى‌سازد؛ امید آنكه مؤمنان نیز از او پیروى كنند و خود را از خطرات نفسانى دور نگه دارند.
تنظیم برای تبیان: حسین عسگری
1- گفتنى است كه منظور از این ممنوعیت ، كراهت است .
2- بحارالانوار، ج 76، ص 9.
3- همان .
4- بحارالانوار، ج 76، ص 9.
5- اصول كافى ، ج 2، ص 648.
