درها و درکات جهنم(2)

درها و درکات و مراتب جهنم هفت است به اعتبار طبقات هفتگانه ى زمین است، که عبارتند از: هیولاى اولى، و امتداد جسمانى، و طبع عنصرى، و ماده ى جمادى، و ماده ى نباتى، و ماده ى حیوانى، و ماده ى انسانى که از آن تعبیر به سینه ى گشوده شده ى به کفر و نفس اماره مى شود، و هر طبقه داراى درى است که دخول و خروج از آن در صورت مى گیرد، و این طبقه ها با ظواهرى که دارند و قابل درک است در دنیا واقع شده اند، و باطن آن ها در ملکوت سفلى و دار اشقیا واقع شده است، و درکات جهنم و درهاى آن در مقابل همین طبقات است. و آنچه که وارد شده مبنى بر این که جهنم در زمین هفتم یا زیر زمین است اشاره به همین دارد که ذکر شد.

همه ى این مراحل و طبقات که گفته شد در انسان جمع است، و لیکن رنگ نفس انسانى را به خود گرفته به نحوى که هیچ حکمى جز حکم نفس ندارد، و لذا انسان را انسان مى نامند، و نمى گویند زمین، یا آتش، یا جهنم، و خلد، و مادامى که نفس انسانى از آن طبقات و مراحل جدا نشود حکمى را دارا نمى شوند، و درهاى آن طبقات در این هنگام بسته است، چنانچه در آیات و اخبار به این مطلب اشاره شده است. و چون در مقابل هر طبقه از طبقات زمین آسمانى است، و بهشت هاى هشتگانه در مقابل آسمانهاى هفتگانه است و بالاى آسمان هفتم بهشت لقا و رضوان است لذا درجات بهشت هشت و درهاى آن نیز هشت شده است. و چون لطیفه ى انسانى آسمانى و همجنس با آسمانها است، پس آن از ابتداى خلقتش در آسمانها داخل است که آن در مقابل درجات جنان و درهاى آن است، و روى همین جهت است که درهاى بهشت باز است و انسان در آن درها واقع شده است اگر چه داخل در بهشت نباشد. پس در آیات قرآن نسبت به اهل جهنم در مواضع متعدد آمده است: فادخلوا أبواب جهنم و نسبت به اهل بهشت دارد «ادخلوها» و در قرآن هیچ نیامده است که «ادخلوا أبواب الجنان» (داخل درهاى بهشت شوید)، و گاهى ابواب جهنم به صفت هاى ناپسند و رذیلت هاى هفتگانه که امهات رذائل است تفسیر مى شود، و البته در تعیین آن ها اقوال مختلف است. و ابواب جنان و درهاى بهشت نیز به صفت هاى خوب و خصلت هاى هشتگانه که امهات خصائل است تفسیر مى گردد، و در تعیین آن ها نیز اختلاف است. و گاهى نیز ابواب جهنم به قواى مدرکه ى پنجگانه ى ظاهرى و خیال که درک کننده ى صورت ها و وهم که مدرک معانى است تفسیر مى شود، و ابواب جنان نیز بهمان مدارک باضافه ى قوه ى عاقله تفسیر مى شود، و وجه مناسبت این تفسیر مخفى نیست، و لیکن حق و تحقیق این است که جهنم و درهاى آن در حقیقت و واقع در خارج این عالم، در ملکوت سفلى وجود دارد و آنچه را که ذکر کرده اند مناسب عدد طبقات و ابواب آن ها است، نه این که عین آن طبقات باشد.

و در خبر است که آتش داراى هفت در است:

1. درى که از آن فرعون و هامان و قارون داخل مى شوند.

2. درى که از آن مشرکون و کفار داخل مى شوند، و نیز کسانى از آن در داخل مى شوند که هیچ حتى یک لحظه به خدا ایمان نیاورده اند.

3. و درى که از آن بنى امیه داخل مى شوند که آن در مخصوص آن ها است و هیچ کس مزاحم آن ها نیست.

درهاى دیگر:

4. در «لظى».

5. در «سعیر».

6. در «هاویه» است که در آن جهنم هفتاد سال پایین مى روند هر وقت که به پایین رسیدند یک جوشش و فورانى در زیر پیدا مى شود و آن ها را در باره به بالاى چاه مى اندازد که هفتاد سال طول مى کشد، پس تا آخر همین طور براى همیشه در این مرتبه دوزخ به سر مى برند.

7. و در دیگرى نیز هست که دشمنان و کسانى که با ما جنگ کرده و ما را خوار کرده اند داخل مى شوند که آن در بزرگترین درها و شدیدترین آن ها از نظر گرما است ... تا آخر حدیث.

ضحاک گوید: جهنم را هفت در، یعنى هفت درجه است که به ترتیب روى یکدیگر قرار گرفته اند. درجه اول جاى اهل توحید است که به قدر اعمال و عمرشان در دنیا عذاب مى شوند سپس خارج مى گردند. درجه دوم جاى یهود، درجه سوم جاى مسیحیان، درجه چهارم جاى صابئین، درجه پنجم جاى مجوس، درجه ششم جاى مشرکین عرب و درجه هفتم جاى منافقین است. چنان که مى فرماید: "إن المنافقین فی الدرک الأسفل من النار؛ منافقان در درجه زیرین جهنم هستند. " سوره ی نساء، آیه ی 145 قول حسن و ابو مسلم نیز همین است.

ادامه دارد...

منبع: طهور

تنظیم برای تبیان: الف_شکوری