از مهماندار چه بخواهیم؟!

مراحل ضیافت الهی

ضیافت الهی خود یك سرّی را به همراه دارد؛ یك وقت سخن از عبادت است، یك وقت سخن از ضیافت است. عبادت را با بحث‎های فقهی و ظاهری می‌توان تحلیل كرد اما ضیافت را باید با اسرار عبادات روشن كرد. یكی از برجسته‎ترین دعاهای ماه مبارك رمضان، همان طلب حج است، آن هم حج مكرر كه در دعاهای شب و روز گاهی به این صورت ذكر می‌شود: «وارزقنی حج بیتك الحرام فی عامی هذا و فی كل عام»(1)؛ خدایا! زیارت خانه‌ات را و انجام مراسم و مناسك حج‎ات را هر ساله نصیب من بفرما! این جزء دعاهای برجسته ماه مبارك رمضان است كه در خود این ماه انسان صایم ضیف الرحمان است.

پس ضیافت دو مرحله خواهد داشت:

یك مرحله آن است كه مهماندار به مهمان می‌گوید چه بخواه؛ در مرحله دیگر مهماندار آنچه را كه مهمان خواسته به او عطا می‌كند.

در ماه مبارك رمضان كه مهماندار خداست به بندگان صایمش دستور می‌دهد كه از من حج طلب بكنید. در مراسم و مناسك حج كه آنجا هم سخن از ضیافت است، آنجا سخن از طلب نیست [بلكه] سخن از عطا است. آنجا نمی‎گوید از من بخواه، آنجا خواسته‌ها را عطا می‌كند. گرچه هر خواسته‌ای و هر عطایی به هم آمیخته است؛ یعنی هر مرتبه‌ای از عطا خواسته‌ای را هم به همراه دارد: «الحمدلله ... الذی لا تنقض خزائنه و لاتزیده كثرة العطاء إلا جوداً و كرماً»(2)؛ انسان هر چه از خدا دریافت ‌بكند تشنه‌تر می‌شود. اول نمی‌داند از خدا چه بخواهد؛ چون نمی‌داند در دستگاه خدا چه هست وقتی رخی نشان داد [و] چیزهایی را از پشت پرده دید، آنگاه سؤال تولید می‌شود، درخواست ظهور می‌كند. هر مرحله‌ای از عطا و بخشش یك مرتبه‌ای از درخواست و خواهش را در انسان زنده می‌كند. با درخواست و خواهش انسان، مرحله تازه‎تری را از خدا مسئلت می‌كند و دریافت می‌كند. وقتی مرحله بالاتر را دریافت كرد، عطشش بیشتر می‌شود [و] چیز جدیدتری را طلب می‌كند.

پی‎نوشت‎ها:

1- مفاتیح الجنان، اعمال مشترك ماه مبارك رمضان.

2- مفاتیح الجنان، دعای افتتاح .

برگرفته از اسرار و معارف حج(1)، جوادی آملی