چه کسی دو بار لبیک گفته است؟
لبیك در صحنه میثاق الهی و فراخوان حضرت ابراهیم(علیه السلام)
ما دو بار لبیك گفتهایم و این لبیكها در طول هم هستند و همواره این دو بار محفوظ است. و یك قضیه تاریخی نبوده كه گذشته باشد. یكی همان است كه در سوره اعراف آمده: «وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلی أَنْفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قالُوا بَلی»(1)؛ ذات اقدس الهی به رسولش فرمود: به یاد این صحنه میثاقگیری باش؛ گرچه خطاب به پیغمبر است ولی همه انسانها در حقیقت مخاطباند.
خدا میفرماید: به یاد این صحنه باشید كه ما از شما تعهد گرفتیم؛ حقیقت خودتان را به شما نشان دادیم، شما ربوبیت ما را فهمیدید و عبودیت خود را مشاهده كردید و گفتید (بَلَی)؛ جواب خدا را دادید. خدا فرمود: آیا من رب شما نیستم؟ شما گفتید: آری رب ما هستی.
صحنه دیگر وقتی بود كه ابراهیم خلیل(سلام الله علیه) از طرف ذات اقدس الهی مأمور شد تا اعلان حج كند: «وَ أَذِّنْ فِی النّاسِ بِالْحَجِّ»(2) ؛ به مردم دستور داد كه حج بیایید. بالای كوه ابوقبیس تشریف بردند حضرت خلیل طبق این نقل، دستور خدا را اعلام كردند كه از هر راهی كه هست به زیارت بیت خدا مشرف بشوید. مرد و زن جهان بشریت كه در اصلاب و ارحام پدران و مادرانشان بودند همه گفتند: «لبیك»(3)
این صحنه لبیكگویی به دعوت خلیل، مشابه صحنه لبیكگویی دعوت خداست در جریان عالم ذر. همان طوری كه آن صحنه الآن هم هست، صحنه تلبیه دعوت خلیل حق الآن هم هست. یك قضیه تاریخی نبود چون سخن از ذرات ریز نیست سخن از صلب و رحم نیست سخن از فطرت است و روح؛ چه در مسئله عالم ذریهای كه «إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ»(4) مطرح كرد و چه در آنچه كه در آیه «وَ أَذِّن فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ»(5) ، در حقیقت ارواح بشر، فطرتهای اینها پاسخ مثبت داده است؛ هم به دعوت خدا، هم به دعوت خلیل خدا. آنها كه در دعوت خلیل خدا، خلیل خدا را دیدند در هنگام لبیك هم میگویند «لبیك داعی الله، لبیك داعی الله»(6)
آنها كه در هنگام تلبیه اعلان حضرت خلیل، صاحب اصلی را دیدند یعنی ذات اقدس الهی را مشاهده كردند آنها در هنگام تلبیه میگویند «لبیك ذا المعارج لبیك ... لبیك مرهوباً مرغوباً الیك لبیك لبیك تبدئ و العاد الیك لبیك، لبیك كشاف الكرب العظام لبیك»(7) و مانند آن كه به خود خدا پاسخ میدهند.پینوشتها:
1- سوره اعراف، آیه 172.
2- سوره حج، آیه 27.
3- الكافی، ج 4، ص 206.
4- سوره اعراف، آیه 172.
5- سوره حج، آیه 27.
6- الكافی، ج 4، ص 206.
7- الكافی، ج 4، ص 335.
برگرفته از اسرار و معارف حج(6)، جوادی آملی، با دخل و تصرف .
گروه دین و اندشه تبیان، هدهدی