معلم های علاقمند به خلاقیت
ما در مقالات متعددی راجع به خلاقیت صحبت کردیم و ویژگی های افراد خلاق را مورد بررسی قرار دادیم. در مقاله "چگونه مخترع تربیت کنیم" به این مقوله پرداختیم که معلم در کلاس درس با اقداماتی می تواند خلاقیت دانش آموزان را تقویت نماید. شیوه هایی از قبیل پذیرش ایده های بکر، فراگیر محوری، استقبال از ایده های غیر ممکن و ... می تواند در امر پرورش خلاقیت موثر واقع شود. در ادامه روش های دیگر آموزشی را رارائه می دهیم.
نوع پرسش ها در کلاس درس، باید به گونه اى عام باشد تا دانش آموزان بتوانند پیرامون آن قلم زنى كنند. مثلاً از دانش آموزان سؤال شود كه «آسمان را توصیف كنید.»(چه اتفاقی خواهد افتاد اگر...؟) این جاست كه دانش آموزان تلاش مى كنند تا احساسات شخصى و تجربیات خود را بیان كنند.
به آنان كمك كنیم تا هر چیز را با به كارگیرى قوّه تخیل و ابتكار خود به وضعیت دلخواه و مطلوب درآورند. از كودكان بخواهید اشیا را به شكلى كه دوست دارند تبدیل كنند. در زیر، چند نمونه از این سؤالات كه هر یك مربوط به یك شىء خاصى است، آمده است: اگر شیرین تر مى بود، مزه بهترى نداشت؟ اگر كوچك تر مى بود، عالى تر نبود؟
كودكان مى توانند استعداد خلاق خود را با به كارگیرى حواس خود، به طریق غیرعادى شكوفا سازند. براى مثال، از آنان مى خواهیم كه چشمان خود را بسته و آنچه را كه در دست آنان قرار داده ایم، حدس بزنند. روش دیگر، این است كه كودكان چشمان خود را بسته و آنچه را مى شنوند حدس بزنند. هنگام انجام این تمرینات بایستى از كودكان دلایل حدسشان را نیز جویا شد. بدینوسیله، سرگرمى بیش ترى به همراه یادگیرى براى آنان فراهم كرده ایم.
***********
طرح سؤالات انشعاب پذیر : براى كودكان سؤالاتى طرح كنید كه به پاسخ هاى متفاوتى نیاز دارد، تا آنان براى پاسخ گویى از مهارت هاى تفكر خلاق خود كمك بگیرند.
در ذیل، چند مثال در زمینه مفهوم «آب» مطرح شده است: موارد استفاده آب كدامند؟ چه چیزى در آب شناور مى شود؟ آب چه كمكى به ما مى كند؟ چرا آب سرد است؟ چه چیزى موجب مى شود كه آب به شكل باران درآید؟ چه چیزى زیر آب میرود؟ این گونه سؤالات، فكر كودكان را باز و انعطاف پذیر مى كند.
كودكان مى توانند استعداد خلاق خود را با به كارگیرى حواس خود، به طریق غیرعادى شكوفا سازند. براى مثال، از آنان مى خواهیم كه چشمان خود را بسته و آنچه را كه در دست آنان قرار داده ایم، حدس بزنند.
***********
شیوه «چه اتفاق مى افتاد اگر...؟» این شیوه، به وسیله بسیارى از معلمان به كار گرفته شده و موفقیت آمیز بوده است. البته، هدف آن است كه با استفاده از كلاس هاى «فكر تؤأم با عمل» قوه ابتكار و تخیّل آنان را بیدار سازیم. براى نمونه از سؤالات زیر مى توان استفاده كرد: چه اتفاق مى افتاد اگر درختان موجود در جهان آبى رنگ بودند؟ چه اتفاق مى افتاد اگر تمامى اتومبیل ها كار نمى كردند؟ چه اتفاق مى افتاد اگر همه مردم لباس یكسان و یك رنگ مى پوشیدند؟ چه اتفاق مى افتاد اگر همه سبزیجات طعم شكلات داشتند؟ چه اتفاق مى افتاد اگر هیچ ساعت دیوارى یا مچى وجود نداشت؟ چه اتفاق مى افتاد اگر شما مى توانستید پرواز كنید؟ چه اتفاق مى افتاد اگر همه مردمى كه فردا صبح از خواب بیدار مى شدند، جثه خود را دوبرابر مى دیدند؟
***********
به چند طریق مختلف... نوع دیگر سؤالى كه موجب رشد و گسترش تفكر خلاق یك كودك مى شود این گونه سؤال ها است: به چند طریق، یك قاشق مورد استفاده قرار مى گیرد؟ به چند طریق یك دكمه مى تواند مورد استفاده قرار گیرد؟
به چند طریق یك رشته نخ یا ریسمان مى تواند مورد استفاده قرار گیرد؟و...
***********
سؤالات مختلف فرض كنید شما اولین شخصى هستید كه با مردى كه از كره مریخ ملاقات كرده و تنها 3 سؤال مى توانید از او بپرسید. چه سؤالاتى را مطرح مى كنید؟ سؤالات خودتان را با دیگران مقایسه كنید.
تصور كنید شما مى توانستید به مدت یك ساعت به جاى هر فردى در جهان باشید، آن شخصیت چه كسى خواهد بود؟ شما چه كارى انجام خواهید داد؟ پاسخ هاى خود را با همكلاسى هاى خود مقایسه كنید.
***********
مطرح کردن موضوعات ذهنی دانش آموزان در کلاس و مشورت با دیگر دانش اموزان برای حل مسئله مذکور. با این روش آنها مهارت های مسئله گشایی را می آموزند.
آموزش و پرورش همراه با اضافات
تنظیم برای تبیان : کهتری
مقالات مرتبط
