شما خوانده ای یا خواهان؟

دادخواست عبارت است از تقاضای كتبی و رسمی خواهان از دادگاه مبنی بر رسیدگی به پرونده قضائی در قالبی خاص و با شرایطی كه قانون پیش‌بینی نموده است. دادخواست باید به صورت كتبی وً روی برگه‌های چاپی مخصوصی كه از طرف دادگستری تهیه شده، تنظیم ‌گردد.از نظر حقوقی كسی كه دادخواهی می‌كند، «خواهان» و طرف مقابل او را «خوانده» و آنچه را از دادگاه تقاضا دارد، «خواسته» می‌نامند.

فرق دادخواست و درخواست

درخواست، تقاضایی است كه متقاضی از دادگاه یا مرجع دیگری می‌نماید و در قانون صورت و شكل معینی ندارد و ممكن است كتبی یا شفاهی باشد، ولی دادخواست كتبی بوده و شكل معینی دارد و به دادگاه تقدیم می‌شود.

شرایط دادخواست

دادخواست باید به زبان فارسی بوده در روی برگه‌های رسمی مخصوصی نوشته شده و حاوی نكات زیر باشد:

1.مشخصات خواهان «نام، نام‌خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و حتی‌الامكان شغل خواهان».

در صورتی كه دادخواست توسط  وكیل تقدیم شود، مشخصات وكیل نیز باید قید گردد.

2.مشخصات خوانده «نام، نام‌خانوادگی، اقامتگاه  و شغل خوانده»اقامتگاه باید با تمام خصوصیات از قبیل شهر و روستا و دهستان و خیابان به نحوی نوشته شود كه ابلاغ به سهولت ممكن باشد.

3.تعیین خواسته و بهای آن مگر آن كه تعیین بها ممكن نبوده و یا خواسته، مالی نباشد.خواهان باید خواسته‌ خود را در دادخواست معین كند و اگر خواسته مالی باشد آن را ارزیابی نماید. خواسته دعوا ممكن است اموال منقول یا غیرمنقول، خسارت، تخلیه، تقسیم ملك، طلاق وغیره باشد و بهای خواسته نیز باید مشخص شود تا، میزان هزینه دادرسی كه خواهان باید بپردازد معین شده امكان تجدید نظرخواهی از رأی از ابتدا مشخص باشد.

4.تعهدات و جهات محکمه پسند كه به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می‌داند به طوری كه مقصود واضح و روشن باشد.

5. ذكر ادله و وسایل اثبات خواسته كه خواهان برای اثبات ادعای خود دارد، مثل اسناد ونوشتجات واطلاع مطلعین و ...

6. امضاء یا اثر انگشت دادخواست دهنده هر نوشته‌ای را وقتی می‌توان به نویسنده آن نسبت داد كه ذیل آن را امضاء كرده باشد. لذا دادخواست بدون امضاء حتی با وجود سائر شرائط، پذیرفته نخواهد شد.

دادخواست و كلیه برگ‌های پیوست آن باید در دو نسخه  و در صورت تعدد خوانده به تعداد آنها به علاوه یك نسخه تقدیم دادگاه شود.

ضمانت اجرای شرایط دادخواست

1.شرایطی كه در قانون ضمانت اجرا ندارد:

الف. تنظیم برگ چاپی مخصوص.

ب. تنظیم به زبان فارسی.

ج.امضاء دادخواست.

2.شرایطی كه ضمانت اجرای آنها ردّ فوری دادخواست است.

الف. مشخصات خواهان.

ب. محل اقامت خواهان.

3.شرایطی كه ضمانت اجرای آنها توقیف دادخواست است.

الف. مشخصات خوانده.

ب. تعیین خواسته وبهای آن.

ج. تعهدات یا جهات دیگر استحقاق خواهان.

د.آنچه را كه مدعی از دادگاه درخواست دارد.

ه. ادله وسایل اثبات دعوا.

و. پیوست‌های دادخواست.

ض. تعداد نسخ دادخواست و پیوست‌های آن.

ر. پرداخت هزینه دادرسی.

ردّ فوری دادخواست

منظور از آن ردّ دادخواست بدون اخطار رفع نقص قبلی توسط مدیر دفتر دادگاه به دادخواست دهنده است.

توقیف دادخواست

اگر دادخواست شرایط فوق الذكر در بند 3 را نداشته باشد دفتر دادگاه جریان دادخواست را متوقف كرده به دادخواست دهنده اخطار رفع نقص می‌نماید.

اظهارنامه

در بسیاری از موارد قبل از تقدیم دادخواست، طرفین از اظهارنامه استفاده می‌كنند و در بعضی موارد به موجب قانون یكی از شرایط طرح دعوا، ابلاغ اظهارنامه شناخته شده است.

اظهارنامه عبارت از برگی چاپی است كه ضمن آن هر كس می‌تواند حق خود را از طرف مطالبه نماید و یا اگر اظهاراتی دارد به طریق رسمی به طرف ابلاغ نموده و از او جواب بخواهد. اظهار نامه در واقع یك نوع مكالمه رسمی است.

فرق اظهار نامه با دادخواست

اظهارنامه وسیله رسمی ارتباط و مذاكره بین افراد است اما دادخواست وسیلۀ طرح دعوا در دادگاه می‌باشد. اظهارنامه فی حد ذاته قدرت و ضمانت اجرایی ندارد. ارسال اظهارنامه به عكس دادخواست تكلیفی برای مراجع قضایی به رسیدگی ایجاد نمی‌كند.