خالق لحظههای ناب اذان در بستر بیماری
استاد بیتوقع؛ دیدار با استاد حسین صبحدل
فروتن و با اعتقاد، پدر آواز و موسیقی مذهبی در رادیو، صاحب صدایی حجیم، پرشور، سوزناك و ششدانگ، اینها همه بخشی از توصیفاتی است كه شاگردان و دوستان «استاد صبحدل» موذن صاحب سبك و نامی كشورمان برای معرفی و اشاره به شخصیت وی به كار میبرند.
به گزارش ایسنا ، استاد «حسین صبحدل» استاد نامی آواز و موسیقیهای مذهبی كسی است كه مقام معظم رهبری اذان ایشان را اذان انقلاب معرفی كردند. استاد شهید مرتضی مطهری نیز درخواست كرده بود زمانی كه پس از مرگ تابوتش را از روی زمین برمیدارند، اذان استاد صبحدل را پخش كنند.
استاد صبحدل كه هماكنون 78 سال سن دارد، قریب به 10 سال است كه با بیماری آلزایمر دست و پنجه نرم میكند و در پی آن دو ماه است كه به دلیل تداخل مجاری ورودی غذا و هوا به بدن، دچار مشكل تنفسی و عفونت ریه شده است و این حالت باعث میشود حس خفگی به فرد بیمار دست بدهد؛ از این رو در حال حاضر غذا مستقیما از طریق معده به ایشان رسانده میشود.
علی صبحدل پسر ارشد استاد صبحدل در گفتوگو با خبرنگار ایسنا كه برای ملاقات از استاد به منزل ایشان رفته بود، با اشاره به زندگینامه پدر میگوید: ایشان در محلهی محمدیه (اعدام سابق) به دنیا آمدند و در ایام كودكی در خانوادهای مذهبی بزرگ شدند و در مراكز مذهبی به قرائت دعا و اذان مشغول بودهاند و به صورت تجربی تجوید را فرا گرفتند.
به گفته علی صبحدل، استاد صبحدل در ایام جوانی الحان فارسی را میآموزند و با توجه به تواناییهای خود به انجام برنامههای هنری - مذهبی میپردازند و در این زمینه الحان عربی را با الحان فارسی مخلوط و از قرائت فارسی در اجرای برنامههای مذهبی استفاده میكنند.
وی ادامه میدهد: پدر حاجآقا كفاش بودند و ایشان نیز در كنار پدر شاگردی میكردند، اما زمانی كه با فردی به نام همایون كه بنیانگذار حسینیهی ارشاد بود آشنا میشوند، ایشان پدر را به حسینیه ارشاد دعوت میكند و پس از آن پدر اذان معروف خود را در مسجد جلیلی میگویند.
پسر استاد صبحدل میگوید: اذان حاج آقا توسط فردی به نام جوشقانی كه از دوستان ایشان بود و سخنرانیهای آقایان مطهری و شریعتی را ضبط میكرد، ضبط شد. در عین حال اول و آخر برنامههای حسینیه ارشاد بر عهدهی پدر بود و حاج آقا و یا قراء دیگر با هماهنگی با ایشان به قرائت قرآن میپرداختند یا اشعاری را متناسب با جلسات انتخاب و قرائت میكردند.
علی صبحدل با اشاره به اختصاص 15 سال از عمر استاد به امر تهیه كنندگی برنامههای مذهبی در رادیو، تصریح میكند: پدر در آن سالها بعد از كار خود، برای برنامههایی كه در آینده در نظر داشتند، از فعالان فرهنگی و مداحانی كه حرفها، اشعار و آوازی خوب و خوش داشتند، كمك میگرفتند.
وی داوری مسابقات قرآن و تدریس تجوید در چند مسجد را از دیگر فعالیتهای ایشان برمیشمرد و خاطرنشان میكند: ایشان در موج قرآنآموزی اوایل انقلاب كه توسط سازمان تبلیغات اسلامی آغاز شد، سهم بسزایی داشتند؛ زیرا هماكنون شاهد حضور استادان نوین هستیم كه حاصل آن حركت هستند و به شجرهی طیبه تبدیل شدند.
وی در ادامه درباره پیگیری مسوولان ذیربط درباره وضعیت استاد نیز میگوید: تا كنون رسیدگی مناسبی از سوی مسوولان صورت پذیرفته و تا به امروز نیز ادامه دارد؛ چراكه همین امروز، گروهی از معاونان وزارت ارشاد به عیادت ایشان آمدند كه یك سری خدمات پزشكی را برای حاج آقا در نظر داشتند. از سوی نهادهای مختلف از جمله صدا و سیما و معاونان صدا و همچنین معاونت قرآنی وزارت ارشاد نیز قدردانیهایی از ایشان صورت گرفته و از لحاظ مادی و معنوی رسیدگیهای مناسبی را منظور داشتهاند؛ البته این در حالی است كه ما درخواستی از آنان نداشتیم و اینها برای پاسداشت هنرمندان هنری مذهبی بوده است.
علی صبحدل با تاكید بر اینكه افرادی همانند استاد صبحدل هیچگاه توقع تحسین و توجه و تمجید در زندگی خود نداشتهاند، اظهارمیكند: اینگونه افراد اصلا با این نوع توقعات زندگی نكرده و بزرگ نشدهاند، ما نیز چنین توقعی نداشتهایم.
وی با بیان اینكه حاج آقا با استفاده از «دیا پازون» كار میكرد و با روشهای ابتدایی از شاگردان خود تواشیح میگرفت، میگوید: البته ایشان نوپرور و نواندیش بود و كارهای نودوستان و افراد نوآور را پخش میكرد؛ چراكه از یكنواخت و روتین كار كردن و تكرار بیزار بودند و مباحث جدید در این حوزه را مورد توجه و تشویق قرار میدادند و دائما نیز اطلاعات و آثار خود را بهروز میكردند، ولی در نهایت در حد دانش خود به این امر میپرداختند.
علی صبحدل خواندن دعاهای مذهبی با استفاده از آواز ایرانی را نوآوری در هنر میداند و تصریح میكند: امروز شاهدیم افراد بسیاری با استفاده از الحان عربی و فارسی، اقدام به اذان گفتن میكنند.
وی میافزاید: پدر با آنكه تهیهكنندهی رادیو بودند، از آثار خود چیزی را پخش نمیكردند؛ زیرا به دنبال مطرح كردن خود نبودند.
فرزند استاد صبحدل با تاكید بر اینكه حاج آقا از آهنگ و ابزارآلات موسیقی در كنار تولید آواهای مذهبی استفاده نمیكردند، میگوید: نظر ایشان این بود كه باید چنان خواند كه از ابزارها، مستقل و بینیاز بود و بتوان حالت تضرع را بدون استفاده از آلات موسیقی در فرد ایجاد كرد.
وی افكار استاد صبحدل را برگرفته از دوران اوایل انقلاب میداند و یادآور میشود: آوازهای كلاسیك خیلی به دل حاج آقا نمینشست و آوازهایی را بیشتر میپسندیدند كه دارای شور و شوق و حزنانگیز باشند.
تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی