ستیزه جویی مجاز!
قال امیرالمومنین علی(علیهالسلام)
لا تدعوك الى مبارزه، و ان دعیت الیها فأجب، فان الداعى باغ و الباغى مصروع؛ كسى را به ستیز دعوت مكن، اما اگر تو را به مبارزه دعوت كردند، براى دفاع از خود، جنگ را قبول كن. زیرا شخص ستیزهجو، ستمگر است، و ستمگر بر خاك مىافتد و مغلوب مىشود.(1)
شرح حدیث:
یكى از افتخارات فراوان اسلام، این است كه در دستورات آن هیچگاه دعوت به ستیزه وجود ندارد. زیرا اسلام، دین صلح و صفا و آشتى است، و قادر است كه تمام مسائل را با منطق قوى و دلایل روشن و محكم خود حل كند. و به خاطر همین برخوردارى از منطق و دلیل است كه هیچگاه پیغمبر(صلی الله علیه و آله) و ائمه معصوم(علیهمالسلام) لازم نمىدیدند كارها را با زور پیش ببرند، و رفتار جنگ طلبانه داشته باشند و جنگى را شروع كنند.
در جنگهاى صدر اسلام، هیچگاه حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) و مسلمانان براى جنگ پیشقدم نمىشدند و به جنگ كسى نمىرفتند. بلكه این دشمنان اسلام بودند كه یا به طرف مسلمانان لشكركشى میكردند، یا آنقدر به آزار و اذیت و شكنجه مسلمین مىپرداختند كه آنها هم براى دفاع از خود ناچار از جنگیدن مىشدند.
دلیل این كه اسلام، پیشقدم شدن در جنگ و جنگطلب بودن را جایز نمیداند. این است كه هر كس جنگطلب باشد، و با برپاكردن جنگ به كشتار و تجاوز دست بزند،"ستمگر" است. و ستمگر نیز، سرانجام بر خاك مىافتد و مغلوب میشود. پس اسلام، هرگز دستور جنگطلبى نمىدهد، چون هرگز نمیخواهد پیروانش ستمگر باشند.
اما همان اندازه كه اسلام، مسلمانان را از جنگطلبى بر حذر میدارد، به همان اندازه هم، هر مسلمانى را موظف میسازد كه در برابر جنگطلبها، از خود دفاع كند. زیرا دفاع نكردن در برابر جنگطلبها، دلیل خوارى و زبونى است، و اسلام هرگز نمیخواهد كه پیروانش خوار و زبون باشد و به دیگران، اجازه كشتار و تجاوز بدهد.
به همین دلیل است كه امام(علیهالسلام) نیز مىفرماید كه مسلمانان نباید جنگ طلب باشند، اما اگر جنگى به آنها تحمیل شد، باید به هر قیمتى كه هست از خود دفاع كنند و حتى "با چنگ و دندان به جهاد برخیزند و به زمزمههاى شوم صلح و سازش اعتنا نكنند."
پینوشت:
1- نهج البلاغه، ح/233 .
برگرفته از پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هئیت تحریریه بنیاد نهجالبلاغه .
گروه دین و اندیشه تبیان، هدهدی .