تبیان، دستیار زندگی
در داخل ایران و سایر مجامع شیعی نیز این برداشت به وجود آمده است كه سنی‌های یمن علیه شیعیان دست به نسل كشی زده و در صدد محو یا تضعیف شیعه برآمده‌اند
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

در یمن چه خبر است

جنگ یمن

درگیری‌های جاری در استان شمالی «صعده» یمن كه اینك «جنگ ششمن» نام گرفته بار دیگر توجهات را به سمت یمن جلب كرده است. در این بین بعضی از شبكه‌های خبری عربی روی جنبه «مذهبی» درگیری‌های صعده متمركز شده و دولت‌های ایران و عراق و حزب الله لبنان را به حمایت سیاسی، مالی و تسلیحاتی از «جنگجویان صعده» متهم كرده‌اند. در همان حال علی عبدالله صالح رئیس جمهور این كشور نیز وانمود كرده است كه درگیری‌های استان شمالی یمن درگیری «تندروهای مذهبی» با «دولت قانونی»‌است.

از سوی دیگر در داخل ایران و سایر مجامع شیعی نیز این برداشت به وجود آمده است كه سنی‌های یمن علیه شیعیان دست به نسل كشی زده و در صدد محو یا تضعیف شیعه برآمده‌اند.

برای اینكه صحنه درگیری‌های یمن شفاف شود نكات زیر باید مدنظر قرار گیرد:

1- تركیب جمعیتی یمن بدین گونه است كه بین 45 تا 55 درصد دارای مذهب زیدی‌اند، حدود 30 درصد شافعی، حدود 10 درصد حنبلی، حدود 6 درصد شیعه، نیم درصد مسیحی و یهودی و 3 درصد را مذاهب دیگر تشكیل می‌دهند. شافعی‌ها مناسبات بسیار خوبی با زیدیها و شیعیان دارند اما این سه با حنبلی‌ها دارای اصطكاك‌هایی می باشند زیدی‌ها از نظر مذهبی حد وسط شیعه و سنی به حساب می‌آیند. پاره‌ای از اعمال عبادی و فقهی آنان به شیعیان و پاره‌ای به سنی‌ها نزدیك است. اقلیت كم شمار شیعه یمن به سه گروه دوازده امامی، اسماعیلیه،- شش امامی -و خوجه ـ هندی الاصل ـ تقسیم می‌شوند. بر این اساس شیعیان اثنی عشری حدود 2 درصد از كل جمعیت یمن را شامل می‌شوند و در استان‌های «حضر موت» و «عدن» سكونت دارند.

صعده مذهبی‌ترین شهر یمن بوده و كانون مدرسه‌های علمیه زیدی‌ها به حساب می‌آید

2- زیدی‌ها كه در یمن از دیرباز اكثریت جمعیت این كشور را تشكیل داده‌اند در 16 استان از 20 استان یمن اكثریت دارند و این استانها عمدتا توسط این گروه اداره می شوند. زیدی‌ها خود به طوایف و قبایلی تقسیم می شوند ؛ "جاروریه "، "سلمانیه "و "تبیریه " اصلی ترین شعبه های این مذهب می‌باشند كه بقیه شعبه‌ها نیز به این سه برمی‌گردند. زیدیه از قرن سوم هجری و از زمان عزیمت «یحیی بن حسین رسی علوی» از عراق به یمن در این كشور زیسته‌اند. زیدی‌ها همواره رهبر خود را با واژه «امام» خطاب كرده‌اند یكی از ائمه آنان «هادی رسی علوی» است كه «امام هادی» خوانده می‌شود و مقبره او زیارتگاه مردم «صعده» است. بعضی از شیعه‌ها گمان كرده‌اند این فرد همان امام دهم شیعیان است در حالی كه وی اساسا شیعه نبوده است. 60 درصد از زیدیها از طایفه «جارودیه» هستند آنان دو مرجع مذهبی دارند؛ مجدالدین مؤیدی و بدرالدین حوثی كه زیدی‌ها به این دو «امام» و «علامه» می‌گویند. بدرالدین حوثی رهبر مذهبی و معنوی و «عبدالملك حوثی» رهبر سیاسی و عملیاتی «مبارزان صعده» هستند كه اینك با قوای دولتی در این استان درگیر می‌باشند. بسیاری گمان كرده‌اند جنگ جاری صعده جنگ میان زیدی‌ها و سنی‌هاست. كما اینكه عده‌ای هم آن را جنگ شیعه و سنی فرض كرده‌اند در حالی كه هر دو طرف جنگ زیدی مذهبند و شیعیان یا اهل سنت یمن در آن دخالتی ندارند.

جنگ یمن

3- زیدی‌ها از قرن سوم تا اواسط قرن گذشته حكومتی شبه مذهبی را در یمن تشیكل داده بودند ولی حكومت آنان به خلافت شبیه تر بود هر چند رئیس حكومت با عنوان «امام» خطاب می شد. حوثی‌ها با داعیه بازگرداندن حكومت به یك حكومت شبه مذهبی با دولت مركزی درگیر می باشند ولی نتوانسته اند از یك جنبش فراگیر را در میان همه زیدی های یمن به وجود آورند به گونه‌ای كه این جنبش به استان صعده محدود گردیده و نشان چندانی از آن در 15 استان دیگر زیدی دیده نمی‌شود.

در عین حال ذكر این نكته لازم است كه صعده مذهبی‌ترین شهر یمن بوده و كانون مدرسه‌های علمیه زیدی‌ها به حساب می‌آید. «حوثی‌ها» نامدارترین خانواده در استان صعده می‌باشند و از دیرباز ریاست بر این استان و در مقاطعی ریاست بر یمن را در دست داشته‌اند و در این راه قربانیان زیادی داده‌اند. آخرین بار «حسین الحوثی» رهبر این گروه در درگیری‌های سال 1385 به دست ارتش یمن به قتل رسید.

4- حوثی‌های یمن از توان بالای نظامی برخوردار می‌باشند به گونه‌ای كه گفته می‌شود عدد نیروهای دوره دیده شبه‌ نظامی آنان از 100هزار نفر فراتر می‌رود. آنان به سلاح‌های پیشرفته مجهز می‌باشند تا جایی كه بارها موفق به ساقط كردن هواپیما و هلی كوپتر نظامی شده و حمله زرهی ارتش را با شكست مواجه كرده‌اند. آنان به انواع موشكها و زره‌پوشها مجهز می باشند و البته مدعی‌اند كه این تسلیحات را در جریان حمله به پادگان‌های نظامی ارتش بدست آورده‌اند ولی حجم این تسلیحات پذیرش چنین ادعایی را دشوار كرده است.

5- از ده‌ها سال پیش عربستان سعودی تلاش كرده است تا بر یمن سیطره یابد و از سال دو هزار بر حجم اقدامات خود افزوده است. این كشور در گام اول سه استان شمالی یمن كه درباره مالكیت آنها بین دو كشور اختلاف وجود داشت و به جنگ‌هایی هم منجر شده بود را خرید و از خاك یمن جدا كرد. در گام بعد كمك های فراوان نظامی را به طور رسمی به دولت صنعا گسیل داشت تا در سایه آن و با هزینه تبلیغاتی فراوان به مرور سهم پیروان مذهب حنبلی را در مجلس این كشور افزایش دهد به گونه‌ای كه حنبلی‌های یمن علیرغم آنكه حداكثر 10 درصد جمعیت 18 میلیونی این كشور را شامل می‌شوند بر بخش وسیعی از كرسیها و اكثریت كمیسیون‌های مجلس یمن تسلط یافته اند.

عربستان به نمایندگی از غرب عمل می‌كند كما اینكه ما امروز شاهد هم پوشانی خبری از سوی شبكه سعودی العربیه با بی‌بی‌سی ، سی‌ان‌ان، فرانس24 و تلاش مشترك برای انحراف افكار عمومی از مسئله اصلی درگیری‌های یمن هستیم

اقدام دیگر عربستان ایجاد یك ائتلاف بین وهابی‌ها، حنبلی ها و یهودی‌های یمن است كه از این طریق بستر تجاری و حمل و نقل یمن را در دستان خود قرار داده‌اند.

6- یمن دارای موقعیت سوق‌الجیشی بالایی است و حاصلخیزترین كشورهای شبه جزیره می‌باشد. این كشور با تسلط بر تنگه «باب‌المندب» قادر است دریای سرخ را به كنترل درآورد و با استفاده از جزیره استراتژیك «بریم» می‌تواند این تنگه مهم را ببندد و از آنجایی كه بلندترین جزیره- زقر- را در منطقه در اختیار دارد می‌تواند فعالیت‌های دریایی در منطقه خلیج عدن و دریای سرخ را به كنترل خود درآورد. یمن پرجمعیت‌ترین كشور شبه جزیره عربستان می‌باشد و در حال حاضر پرجمعیت‌ترین ارتش منطقه را در اختیار دارد و می‌تواند در صورت نیاز تعداد نظامیان خود را بسرعت به حدود سه میلیون نفر برساند. وضعیت سوق‌الجیشی ، طبیعی و انسانی یمن سبب شده است كه كشورهای استعمارگر غرب و كشور عربستان سعودی به این كشور همواره چشم طمع داشته باشند.

اما در خصوص درگیری‌های جاری یمن نكات مهم دیگری نیز وجود دارد كه به اختصار به آن می‌پردازیم:

1- سناریوی عربستان برای كشور استراتژیك یمن این است كه حكومت مركزی را متلاشی كند و در همان حال به تضعیف موقعیت‌ زیدی‌ها هم نایل گردد. شواهد زیادی حكایت از آن دارد كه دولت ریاض همزمان به دو طرف درگیر كمك می‌كند و از رسیدن این دو گروه زیدی به توافق ممانعت بعمل می‌آورد. درگیری‌های جاری در استان صعده كه امكان دارد به استانهای دیگر هم سرایت كند این نگرانی را به وجود آورده است كه وهابی‌ها كه اقلیت‌ بسیار ناچیزی هستند، یمن را هم مانند عربستان به تصرف خویش درآورند. اگر این اتفاق بیفتد یمن روزهای خونینی را پیش روی خواهد داشت و این می‌تواند ثبات كشورهای عربی را نیز بر هم بزند و بخصوص بر تحولات سومالی، جیبوتی و اتیوپی تاثیری منفی بگذارد.

جنگ یمن

2- قطعا در این صحنه عربستان به نمایندگی از غرب عمل می‌كند كما اینكه ما امروز شاهد هم پوشانی خبری از سوی شبكه سعودی العربیه با بی‌بی‌سی ، سی‌ان‌ان، فرانس24 و تلاش مشترك برای انحراف افكار عمومی از مسئله اصلی درگیری‌های یمن هستیم. بر این اساس باید گفت عربستان تلاش می‌كند تا از یمن به مثابه«پاشنه آشیل» تغییرات در حوزه عربی استفاده كند و روند عمومی این حوزه كه مقابله با استیلای غرب است را متوقف و معكوس نماید. ابعاد این توطئه حتما بسیار بزرگتر از آن است كه دیده می‌شود. از این رو باید گفت دولت مركزی یمن كه بارها قرارداد آتش‌بس با گروه حوثی‌ها را نقض كرده است عملا در مسیر فروپاشی یمن گام برمی‌دارد.

3- درگیری‌های یمن ماهیت مذهبی ندارد اما دستگاه‌های خبری غرب و عربستان خبرهای آن را از منظری مذهبی منعكس می‌نمایند. آنان حوثی‌ها را افراط‌گرایان تجزیه طلب شیعی لقب می‌دهند تا با تلاش شیعیان در عراق و لبنان برای احیای قدرت خود پیوند بزنند. از این رو آنان به دروغ ایران، عراق و حزب‌الله لبنان را متهم به تسلیح حوثی‌ها می‌كنند و حال آنكه برای دولت‌های ایران و عراق و حزب الله لبنان در عمل امكان دسترسی به یمن وجود ندارد و دلیلی هم ندارد كه آنان از یك جنبش طایفه‌ای حمایت نمایند.

تركیب جمعیتی یمن بدین گونه است كه بین 45 تا 55 درصد دارای مذهب زیدی‌اند، حدود 30 درصد شافعی، حدود 10 درصد حنبلی، حدود 6 درصد شیعه، نیم درصد مسیحی و یهودی و 3 درصد را مذاهب دیگر تشكیل می‌دهند

4- در هر حال حوثی‌ها و مبارزان صعده در این میدان مظلوم واقع شده‌اند چرا كه دست توافق را گشوده‌اند ولی دولت صنعا بارها توافقات فی‌مابین - و از جمله توافق سال 1386 دوحه -را نقض كرده است كه طبعا باید پاسخگوی عواقب آن باشد.

5- آخرین تحولات جنگ صعده بیانگر اقتدار جنبش حوثی و ضعف ارتش یمن می‌باشد حوثی‌ها در حمله اخیر حدود 1200 نفر از اعضای ارتش را دستگیر كردند، مقادیری تسلیحات را به غنیمت گرفته، دو پادگان نظامی را متصرف شده و چند هلی‌كوپتر و هواپیمای ارتش را واژگون كرده‌اند. بر اساس جمع‌بندی اخبار منتشره ، تلفات ارتش از تلفات حوثی‌ها بیشتر است و این نشان می‌دهد كه دولت ناچار است كوتاه بیاید.

6- دولت‌های منطقه باید در جهت خاموش كردن آتش جنگ صعده و تشویق دو طرف به مذاكره و توافق گام بردارند. این درگیری‌ها می‌تواند به كشورهای دیگر هم سرایت كند. جالب این است كه آسیب‌پذیری عربستان از این درگیری‌ها بیش از دیگران است چرا كه بافت طایفه‌ای عربستان غلیظ‌تر از كشورهای دیگر است. در واقع باید گفت در این معركه دولت ریاض با آتش‌، بازی می‌كند.

منبع: خبرگزاری فارس

تنظیم برای تبیان : سعید آقازاده