مروري بر حيات محمد باقر حكيم به بهانه سالگرد ترور وي

"محمد باقر حكيم" فرزند سيد محسن حكيم است. پدرش از مراجع ديني بزرگ شيعيان در عراق بود.

محمد باقر حكيم همچنين موسس مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق است. اين مجموعه سياسي از جمله قوي ترين گروه هاي مخالف حكومت صدام در عراق بود.

وي در سال 1939 در شهر نجف اشرف به دنيا آمد و در روز 29 اوت 2003 بر اثر انفجار خودروي بمب گذاري شده در شهر نجف اشرف به شهادت رسيد. اين خودروي بمب گذاري شده در هنگام خروج محمد باقرحكيم از حرم علوي منفجر و منجر به شهادت 83 نفر شد.

شاخه القاعده دربلاد الرافدين (عراق) نيز مسئوليت اين اقدام را برعهده گرفت.

تولد

آيت الله سيد محمد باقر حكيم در روز 20 جمادي الاول 1358 هجري قمري (1939) در شهر نجف اشرف در كشور عراق ديده به جهان گشود. وي در منزل پدرش به عنوان يكي از مراجع بزرگ زمانه خود رشد يافت و علوم ديني را نزد وي فراگرفت.

در سال 1357 هجري قمري نيز محمد باقر حكيم وارد مرحله تحصيلاتي سطوح عاليه شد و نزد برادر بزرگتر خود يعني آيت الله سيد يوسف حكيم وهمچنين آيت الله سيد محمد حسين حكيم و آيت الله العظمي شهيد محمد باقر صدر به تحصيل پرداخت.

وي همچنين در نزد آيت الله سيد ابوالقاسم خوئي و آيت الله سيد محمد باقر صدر دروس بحث خارج را خواند و در سال 1964 ميلادي نيز از آيت الله شيخ مرتضي آل ياسين درجه اجتهاد دريافت كرد.

فعاليت هاي علمي

شهيد محمد باقر صدر در حوزه هاي علميه در سطوح بالا تدريس مي كرد. وي كفايه الاصول را در مسجد الهندي در نجف اشرف تدريس مي كرد و از سال 1964 ميلادي نيز تدريس در رشته علوم قرآني را دانشكده اصول دين در بغداد آغاز كرد. وي همچنين در ايران نيز در دانشگاه هاي امام صادق و مذاهب اسلامي علوم قراني و علم اصول درس مي داد.

وي همچنين همراه با آيت الله سيد محمد باقر صدر در بازبيني كتاب هاي فلسفتنا و اقتصادنا نقش داشت.

شهيد حكيم در ايران نيز در كنار فعاليت هاي سياسي عليه نظام حكومتي صدام در عراق در حوزه هاي علميه هم تدريس مي كرد و فعاليت هاي تدريسي در سطح بحث خارج در باب قضا و جهاد و امر به معروف و نهي از منكر و ولايت فقيه را ادامه داد. وي همچنين به طور فعال در كنفرانس ها و نشست هاي علمي و فرهنگي كه در ايران برگزارمي شد؛ شركت مي كرد و در رشته هاي تفسير، فقه، تاريخ، اقتصاد، سياست، جامعه شناسي و انديشه اسلامي صاحبنظر بود.

شهيد حكيم تا زمان بازگشت به عراق مسئوليت هاي مختلفي از جمله رياست شوراي عالي مجمع تقريب مذاهب اسلامي، عضويت در هيئت امناي دانشگاه مذاهب اسلامي، معاونت رئيس شوراي عالي مجمع جهاني اهل بيت و عضو دانشگاه اهل بيت را برعهده داشت.

وي همچنين در زمينه هاي مختلف علمي و سياسي نيز صاحب تاليفات بسياري بود.

مهمترين تاليف هاي اين شهيد عبارتند از:

نقش اهل بيت (ع) در ساختن جامعه صالح

تفسير سوره حمد

قصه هاي قرآني

علوم قرآني

هدف از نزول قرآن

حكومت اسلامي از نظريه تا اجرا

وحدت اسلامي از نگاه ثقلين

شرق شناسان و شبهات آنها درباره قرآن (چاپ شده در اوائل دهه 70 ميلادي در عراق)

انقلاب امام حسين (ع)

مرجعيت صالح

جامعه انساني در قرآن كريم

امامت در نظريه اسلامي

گفت وگو 1 و 2

تفسير تعدادي از سوره هاي قران مجيد

فعاليت هاي سياسي

شهيد محمد باقرحكيم به وضعيت مسلمانان اهميت مي داد و به همين دليل از نخستين افراد موسس جنبش اسلامي در عراق بود. وي همچنين فعاليت هاي بسياري را در سايه پدر خود كه از مراجع ديني بود در زمينه هاي اجتماعي انجام مي داد و ضمن مسافرت به شهرهاي مختلف عراق، از اوضاع مردم مطلع مي شد و فعاليت هايي در زمينه هاي تبليغ و اطلاع رساني انجام مي داد. وي همچنين مسئوليت نمايندگي پدرش در ايام حج را براي مدت 9 سال برعهده داشت .

شهيد صدر همچنين نمايندگي پدرش را در فعاليت هاي متعدد ديني و رسمي عهده دار بود و به عنوان نماينده پدرش در كنفرانس اسلامي در شهر مكه در سال 1965 و كنفرانس اسلامي در شهر امان در سال 1967 ميلادي حضور يافت.

در هنگام افزايش تقابل ميان پدرآيت الله حكيم و رژيم حاكم در عراق، شهيد حكيم به اداره امور پدرش مي پرداخت. پدر شهيد حكيم در سال 1390 هجري قمري درگذشت.

شهيد محمدباقر حكيم بارها توسط دولت وقت عراق مورد هدف عمليات هاي تروريستي قرار گرفت و براي نخستين مرتبه در سال 1972 ميلادي توسط دولت وقت عراق بازداشت و سپس آزاد شد.

وي همچنين در سال 1977 ميلادي براي دومين مرتبه بازداشت شد و بدون محاكمه به زندان ابد محكوم شد ولي در اعلام عفو عمومي در سال 1978 از زندان آزاد شد ولي مقررات منع خروج از كشور بر او اعمال شد.

محمد باقر حكيم پس از شهادت آيت الله سيد محمد باقر صدر در سال 1980 و چند ماه پيش از آغاز جنگ تحميلي عراق، به ايران مهاجرت كرد.

فعاليت در خارج از عراق

پس از خروج از عراق و استقرار در ايران، فعاليت هاي خود را عليه دولت وقت عراق به رهبري صدام افزايش داد و مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق را تاسيس كرد. شهيد محمد باقر حكيم همچنين از سال 1986 تا زمان شهادتش، به عنوان رئيس اين تشكل فعاليت مي كرد.

وي همچنين سعي كرد با تاسيس نيروهاي داوطلب نظامي در اوايل دهه هشتاد ميلادي مبارزه مسلحانه با رژيم صدام را نيز در دستور كار مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق قرار داد.

اين نيروي نظامي بعدها گسترش يافت و به سپاه بدر شهرت يافت.

محمد باقر صدر همچنين به تاسيس موسسه ها وسازمان هاي خيريه نيز اقدام كرد و موسسه شهيد صدر، موسسه هاي پزشكي ، درماني و مركز مستند حقوق بشر در عراق را تاسيس كرد.

وي همچنين براي اقدامات انسان دوستانه، ياران خود را به تاسيس كميته هاي امداد رساني به شيعيان آسيب ديده از حكومت صدام فراخواند كه اين كميته ها خدماتي را به خانواده هاي آسيب پذير، شهدا و بازداشت شدگان ارائه مي داد.

بازگشت به عراق

شهيد محمد باقر حكيم در تاريخ 10/5/2003 وارد عراق شد و در شهر بصره با استقبال گسترده مردم عراق روبه رو شد. در مسير بصره تا نجف اشرف نيز استقبال شهرهاي گوناگون از وي به همين شكل بود. شهيد حكيم پس از استقرار در شهر نجف اشرف نماز جمعه را در صحن حرم علوي برپا كرد و خود به عنوان امام جماعت اين نماز را اقامه مي كرد. او همچنين خواستار مقاومت مسالمت آميز در برابر نظاميان آمريكايي و مخالف مقاومت مسلحانه عليه آنها بود.

وي همچنين عبدالعزيز حكيم برادر خود را به عنوان نماينده اش در امور سياسي عراق معرفي كرد. عبدالعزيز حكيم نيز به عنوان يكي از نمايندگان شيعيان در شوراي حكومتي عراق حضور يافت.

شهادت

در روز جمعه و نخستين روز از ماه رجب سال 1424 هجري قمري پس از اقامه نماز جمعه و در هنگام خروج از حرم علوي، خودروي بمب گذاري شده اي منفجر و منجر به شهادت محمد باقر حكيم شد.

سازمان القاعده در بلاد الرافدين (عراق) مسئوليت اين اقدام را برعهده گرفت و ابومصعب الزرقاوي رئيس اين سازمان يك ماه پس از اين حادثه با انتشار نوار صوتي مسئوليت اين حادثه را برعهده گرفت

تنظیم برای تبیان حسن رضایی گروه حوزه علمیه