سينماي ديني از نگاه رهبر معظم انقلاب
1ـ اخلاص
مقام معظم رهبري اخلاص را مهم‌ترين عامل براي ماندگاري و اثر بخشي هنر دانسته و مي‌فرمايند: هنر بخشي از فاخرترين و ارزشمندترين مسائل است بايد براي آن ارزش قائل شد و آن را براي خدا خرج کرد.
بر اين اساس توجه افراطي به گيشه و امثال آن ضد هدف به حساب مي‌ايد.
2ـ توجه به معناي صحيح هنر ديني
برخي افراد دانسته و نادانسته هنر و سينماي ديني را مترادف با قشري نگري، تظاهر ريا کارانه و مباحث ديني و ارزشي را جداي از جريان اصلي فيلم دنبال مي‌کنند. آنان تصور مي‌کنند با قرار دادن صحنه‌اي کليشه‌اي از نماز، مسجد، قرآن و... سينماي ديني محقق مي‌شود. در حالي که حقيقت امر جز اين است. رهبر فرزانه انقلاب در تبيين اين امر مي‌فرمايند: هنر ديني لزوما با واژگان ديني به وجود نمي‌آيد. اي بسا هنري صددرصد ديني باشد اما از واژگان عرفي و غير ديني در آن استفاده شده باشد. هنر ديني آن است که بتواند معارفي را که همه اديان و بيش از همه دين مبين اسلام به نشر آن در بين انسان‌ها همت گماشته‌اند و جان‌هاي پاکي در راه نشر اين حقايق نثار شده است نشر بدهد، جاودانه سازد و در ذهن‌ها ماندگار سازد. هنر ديني اين معارف را منتشر کند، هنر ديني عدالت را در جامعه به صورت يک ارزش معرفي مي‌کند ولو شما هيچ اسمي‌از دين و هيچ آيه‌اي از قرآن و هيچ حديثي در باب عدالت در خلال هنرتان نياوريد.
و در بيان ديگر فرموده‌اند:
آن‌چيزي که در هنر ديني به شدت مورد توجه است، اين است که اين هنر در خدمت شهوت، خشونت، ابتذال و استحاله هويت انساني و جامعه قرار نگيرد.
3ـ القاء معرفت عميق ديني به دست اندرکاران سينما
رهبر انديشمند انقلاب عوامل متعددي را در شکل گيري سينماي ديني و معنوي دخيل دانسته و مي‌فرمايند:
ما اگر احساس مي‌کنيم که به وسيله يک کارگردان يک معرفت عميق صحيحي در يک فيلم منعکس نمي‌شود بايد ببينيم چگونه مي‌توانست به دل اين کارگردان القاء شود تا او بتواند معرفت دروني خودش را منعکس کند و چرا نشده؟! (همه مسؤولند) نمي‌شود رفت سراغ کارگردان و يقه او را گرفت که شما چرا؟ بلکه يک مقدار وزارت ارشاد را يک مقدار سازمان تبليغات را، يک مقدار حوزه علميه را يک مقدار همه آن‌‌هايي که صاحبان انديشه ارزشي هستند را مخاطب قرار داده و مي‌گوييم شما براي برخورداري کشور از اين هنر فاخر چه کرده‌ايد؟!
4ـ تبيين جذاب و دلنشين حقيقت ديني
در نظام ديني سينما بايد ابزاري براي انتقال هنرمندانه آموزه‌هاي الهي به مخاطبين باشد. به تعبير رهبر معظم انقلاب؛ فيلم و سينما وسيله‌اي بليغ و تبيين کننده‌اي رسا براي ارائه برترين‌‌هاي حقايق عالم يعني حقيقت دين به شمار مي‌رود و براي اين منظور دست‌اندرکاران امور سينمايي بايد بر توانائي‌هاي خود بيفزايند. فيلمنامه نويسان با بهره‌گيري از هنر نويسندگي، چهره‌اي درست از مفاهيم و ارزش‌ها را ارائه کنند. از سينماگران و کارگردانان فيلم انتظار مي‌رود با کار خود مفاهيم مذهبي و ارزش‌هاي ديني را به گونه‌اي به تصوير بکشند که در نظر بيننده جذاب‌تر و دلنشين‌تر جلوه کند.
5ـ حراست و صيانت از ارزش‌هاي انقلابي
يکي از مواردي که رهبر انقلاب بر آن تأکيد داشته‌اند، تقويت ارزش‌هاي ديني ملي در آثار سينمايي و توجه اصحاب سينما به برجستگي‌ها و زيبايي‌هاي تلاش ملت بزرگ ايران در جريانات انقلاب اسلامي‌به ويژه حماسه دفاع مقدس است. رهبر انقلاب با اشاره به اين‌که در اين دوران حرف براي گفتن و سوژه براي به تصوير کشيدن بسيار زياد است که بايد اين نکات برجسته استخراج و با زبان هنر براي نسل امروز روايت شود، متذکر گرديده‌اند: کدام معنا استوارتر و عميق‌تر از احساس فداکاري، ايثار و گذشت يک جوان هيجده ـ نوزده ساله که از خانواده‌اي مرفه بلند مي‌شود، مي‌آيد و در ميدان جنگ آن‌چنان فداکاري مي‌کند که انسان مبهوت مي‌ماند؟!
6ـ ايجاد انگيزه و اميد آفريني
سياه نمايي‌ها و زير سؤال بردن ارزش‌ها و آرمان‌هاي ملت انقلابي ايران توسط برخي از فيلم‌ها آن‌چنان بود که رهبر معظم انقلاب به اصحاب سينما هشدار دادند که در اين شرايط حساس، وظيفه خود را به درستي شناخته و از اين موهبت الهي در راستاي منافع و مصالح ملي استفاه نمايند. معظم له اين تذکر را در قالب سؤالي مطرح کردند و طي آن عمق مطلب را منتقل کردند.
اصحاب سينما با توليدات خود بايد روح اميد، شوق پيشرفت، انگيزه کار و تلاش، اعتماد به نفس، اعتقاد به ارزش‌هاي انقلابي و ملي را در جامعه ترويج کنند يا اين‌که نسلي نااميد، پشيمان، متکي به بيگانه و تحقير شده را پرورش دهند؟!
7ـ هدايت و حمايت دستگاه‌هاي فرهنگي
سکاندار تيزبين انقلاب اسلامي‌ايجاد تحول در سينماي کشور را تنها متوجه اصحاب سينما نمي‌دانند بلکه با اشاره به وظايف خطير همه نهادها و دستگاه‌هاي فرهنگي از جمله وزارت ارشاد، سازمان تبليغات، حوزه‌هاي علميه و همه انديشمندان وگلايه از آنان مي‌فرمايند: بايد دستگاه‌هاي مرتبط، زمينه انتقال مفاهيم خوب و متعالي را به کارگردانان سينما فراهم کنند و سپس از فيلم آنان انتظار انعکاس اين مفاهيم را داشته باشند و متأسفانه در اين مورد کم کاري شده است.!
8ـ اهتمام به ارزش‌هاي ملي
متأسفانه برخي از سينماگران نه تنها به ارزش‌هاي اعتقادي مردم پشت کرده‌اند که حتي سرمايه‌هاي ملي آنان را نيز ناديده گرفته و يا تحريف مي‌کنند.
لذا مقام عظماي ولايت توجه اهالي سينما را به زنده نگه داشتن ارزش‌هاي ملي البته به معناي صحيح آن جلب کرده و مي‌فرمايند:
وقتي مي‌گويم ارزش ملي، نبايد فورا ذهن به سمت چهارشنبه سوري برود. ارزش ملي يعني احساس استقلال يک ملت، استقلال فرهنگي، اين‌که يک ملت به فرهنگ خودش تکيه کند؛ اين را تقويت کنيد.
9ـ پيوند هنر و اخلاق
هنر و اخلاق ممزوج يکديگر هستند. اگر يک هنرمند به مرحله بالاتري از فکر، انديشه و درک عقلاني برسد جوهره کارهاي هنري او کيفيت و ارتقاي بيشتري خواهد داشت. نمي‌توان در وادي هنر با انگيزه‌هاي سطحي و ناسالم حرکت کرد و موفق بود؟
10ـ توجه به مظلومان
يکي از رسالت‌هاي خطير سينما توجه به مظلومان و فريادرسي از آنان است. سينماي ديني بايد نداي مظلوميت مظلومان را با زباني رسا و بدون توجه به جوسازي‌ها رسانه‌اي استکبار جهاني به گوش عالم برساند. چنانچه رهبر عظيم الشأن انقلاب نيز چنين توصيه‌اي داشته و با بيان اين‌که بعد از جنگ جهاني دوم يهوديان در سراسر دنيا براي مظلوم نمايي، صدها و بلکه هزاران فيلم توليد کرده‌اند از اين‌که در حق ملت مظلوم فلسطين نشده و حق آنان مورد غفلت واقع شده، اظهار تأسف نمودند.
11ـ هوشياري در برابر دشمن
دشمن به خوبي از تأثيرات فيلم و سينما در جوامع آگاه است. به همين جهت سرمايه‌گذاري هنگفتي در اين زمينه به عمل آورده تا با استفاده از امکانات عظيم رسانه‌اي، دنيا را به تسخير خود درآورد. دشمن در واقع به تعبير رهبر معظم انقلاب از هنر به خصوص فيلم سوء استفاده نمود. و از آن به عنوان ابزاري براي کوبيدن حقايق و فضائل معنوي و سوق دادن به ماديگري و عيش و عشرت مادي بهره‌ها مي‌برد.
راه‌اندازي جشنواره‌هاي هدفمند و کاملا حساب شده براي رسوخ در ايده‌ها و افکار کارگردانان و تهيه کنندگان و سرگرم‌کردن آنان با جوايز بين‌المللي و نهايتا استحاله فکري آنان از جمله ترفندهاي شيطاني دشمن مي‌باشد که متأسفانه در کشور ما نيز جاي پاي زيادي براي خود ايجاد کرده است. از نگاه رهبر ژرف انديش و حکيم انقلاب نيات پليدي در وراي اين جشنواره‌ها وجود دارد و شرکت فيلم‌سازان ايراني در آن به صلاح نيست. لذا معظم له اکيدا توصيه کرده‌اند که با اين مسأله با دقت و عمق بيشتري برخوردار شود و نمايندگان کشورمان در جشنواره‌هايي که با مصالح کشور منافات دارد حضور پيدا نکنند.
12ـ نقد شجاعانه و عالمانه سينماي بي‌هويت غربي‌ها
امروز ايران اسلامي با اقتدار کامل مي‌تواند فعالانه وارد عرصه هنري و سينمايي دنيا شده و چهره واقعي و نيات پليد گردانندگان سينماي جهان به خصوص هاليوود را براي مردم دنيا افشا کند. اما متأسفانه نه تنها چنين نمي‌شود که انفعال و تأثير پذيري از سينماي غرب در بدنه سينماي کشورمان به خوبي مشهود است. لذا مقام معظم رهبري به کارگردانان و تهيه کنندگان سينما تذکر مي‌دهند که «امروز سينماي هاليوود در خدمت اشاعه فحشا، اشاعه پوچي، اشاعه بي‌هويتي انسان، در خدمت خشونت، در خدمت مشغول کردن بدنه ملت‌ها به يکديگر است... . »
13ـ پرهيز از گيشه‌گرايي
يکي از گرفتاري‌هاي سينماي ايران که ريشه در عوامل متعددي دارد مبتلا شدن به آفت گيشه‌گرايي است. در اين نگاه چون اصل بر درآمد بيشتر و تماشاچي زيادتر است، کيفيت، آرمان‌گرايي و تعهد رنگ باخته و به جاي آن سوژه‌هاي مشتري پسند قرار مي‌گيرد ولو آن سوژه‌ها با اخلاقيات و فرهنگ اسلامي‌ايراني سازگار نباشد.
حضرت آيت‌‌ا... خامنه‌اي (مدظله‌العالي) در بيان ضمن انتقاد از مسائل اقتصادي که منجر به پيدايش اين رويه مي‌شود متذکر شده‌اند: اصحاب سينما نبايد به سمت گيشه‌گرايي بروند، چرا که گرايش به مسائل جنسي و شهواني و امثال اين‌ها يک مقدار عاملش همين است. مي‌خواهند فيلم جاذبه پيدا کند، لذا يک مشت افراد به خصوص را جمع مي‌کنند و... به ذهن و دل جوان چيزي مي‌دهند که او را به سمت گناه و فساد مي‌لغزاند.
14ـ استفاده از نيروهاي انقلابي
تجربه سال‌هاي پرافتخار پس از انقلاب نشان داد هر کجا پاي نيروهاي اصيل انقلابي و جوانان مخلص و معتقد به ميان آمده، مشکلات و نارسايي‌ها رخت بربسته است. در عرصه سينما نيز چنين زمينه‌اي وجود دارد لکن به ندرت فرصت براي حضور نسل پرشور و پر تلاش انقلابي و متعهد در اين عرصه مهيا شده است. فلذا مقام معظم رهبري با درايت و تيزبيني هميشگي اصرار دارند که: در مقوله‌هاي هنري من‌جمله فيلم و سينما اگر پاي بچه‌هاي انقلاب به ميدان کشيده شود داراي روح مي‌شود.
15ـ دوري از سينماي وحشت
سينماي وحشت امروز جايگاه خاصي پيدا کرده و در سايه تبليغات حجيم و فراگير هاليوود در متن برنامه‌هاي سينما قرار گرفته و ابزاري براي درآمدهاي نجومي‌سينماگران غربي شده است. در اين فرصت مجالي براي بحث پيرامون تأثيرات منفي القاء وحشت و اضطراب در روح و جان انسان‌ها نيست. همين قدر بايد اشاره کرد که ترويج فرهنگ وحشت و اضطراب با شئون اخلاقي وفطرت انساني ناسازگار است. رهبر انقلاب نيز کارگردانان و برنامه‌سازان سينما را از پرداختن به اين قبيل سوژه‌ها منع کرده و مي‌فرمايند: فيلم‌ها را از حوادث آشفته کننده و برانگيزاننده ذهن و حالت سوهان روح خالي کنيد.
16ـ تقدير و حمايت جدي از فعاليت‌هاي ارزشي
سينماي ايران فراز و نشيب‌هاي زيادي داشته و البته در کنار کارنامه نه چندان درخشان خود آثار مثبتي نيز بر جاي گذاشته است. اخلاق اسلامي‌ايجاب مي‌کند به منظور تشويق برنامه‌سازان مثبت وترويج خوبي‌ها و زيبايي‌ها به نکات مثبت توجه جدي شده و اين قبيل فيلم‌ها برجسته‌سازي شوند.
رهبر هنرمند انقلاب در اين زمينه نيز پيشگام هستند. ايشان ضمن تقدير برخي از آثار به نمايش درآمده، تشکر و سپاس خود را ابراز نموده و از آنان درخواست کرده‌اند آثار ارزشمند بيشتري ارائه کنند. و جامعه را از اين آثار سيراب نمايند.
معظم‌له فرموده‌اند: نسبت به همه کساني که در زمينه هنر تلاش صادقانه، مؤمنانه و خالصانه دارند و اهداف بلند را دنبال مي‌کنند ابراز ارادت و اخلاص مي‌کنم.
» طلبه ای از حوزه علمیه قم - مسعود صفي ياري
تنظیم:امید واضحی آشتیانی_حوزه علمیه تبیان
